MARKO KRALJEVIĆ – srpski kralj u službi sultana Murata
Čuveni srpski junak koji se nije odvajao od svog konja Šarca i buzdovana kojim je navodno tukao Turke, ipak nije bio toliki heroj, jer je umro kao osmanski vazal u boju protiv Vlaha.
Marko Mrnjevčević, poznatiji kao Kraljević Marko bio je srpski kralj, koji je vladao u razdoblju 1371.-1395. u kraju oko Prilepa u današnjoj Sjevernoj Makedoniji. Marko je bio sin kralja Vukašina Mrnjavčevića, suvladara srpskog cara Uroša V koji nije imao djece, pa je samim tim Marko bio legitimni pretendent na srpsko carsko prijestolje.
U Maričkoj bici 26. septembra 1371, Osmanlije su porazili i ubili Vukašina. Poslije Maričke bitke, Marko Mrnjavčević je i formalno, umjesto svog oca, postao suvladar cara Stefana Uroša V i u tom statusu je bio do careve smrti (2. decembra 1371. godine), a poslije toga i jedini zakoniti vladar, ali srpski velikaši, koji su praktično postali nezavisni od centralne vlasti, nisu ni pomišljali da šesnaestogodišnjeg Marka priznaju za svog vrhovnog gospodara. Ostavši bez značajnog dijela vojske koja je izginula u borbi sa Osmanlijama, pa su okolni oblasni gospodari prigrabili znatne dijelove teritorije koju je Marko naslijedio od svog oca. Do 1372. Đurađ I Balšić zauzeo je Prizren i Peć, a knez Lazar Hrebeljanović Prištinu. Do 1377. Vuk Branković osvojio je Skoplje, a župan Andrija Gropa osamostalio se u Ohridu. Jedini značajni grad koji je Marko zadržao bio je Prilep. Tako je kralj Marko u stvarnosti postao samo jedan od oblasnih gospodara. Poslije tih događaja Marko nije imao izbora i bio je prinuđen da prizna vrhovnu vlast sultana Murata I čime je postao njegov vazal.
Kao takav, morao je učestvovati u osmanskim osvajačkim pohodima. Interesantno je da ne postoje pouzdani historijski dokazi o njegovom učešću u boju na Kosovu, iako su teritorije kojima je gospodario bile najbliži put ka Gazimestanu.
Godine 1395. Turci su napali Vlašku da bi kaznili njenog vladara Mirču I zbog upada na njihovu teritoriju. Centralna bitka odigrala se na Rovinama, 17. maja 1395. godine, a svoje živote izgubili kralj Marko Mrnjavčević i velmoža Konstantin Dragaš. Poslije njihove smrti Turci su zauzeli njihove oblasti i objedinili ih u osmanski sandžak.
Mimo historijskih činjenica, koje Srbi nisu nikada prihvatili, kraljević Marko je ostavio dubok trag u srpskoj srednjevekovnoj epskoj poeziji. Tako je kraljević Marko super junak u nivou Herakla, i on posjeduje nadljusku snagu, u stanju je stiskom šake istisnuti vodu iz suharka starog devet godina. Njegovovo omiljeno oružje je topuz od 66 oka (85 kg) i ima konja Šarca s kojim dijeli sve pa i vino. Kraljević Marko je vremenom izrastao u mitološku figuru, i tako postao nacionalni junak u narodnim predajama i pripovjetkama Bugara, Srba, Makedonaca, Hrvata, Slovenaca, Crnogoraca, Rumuna.
Opjevan je kao junak, zaštitnik slabih i nemoćnih, pravdoljubiv i milosrdan, mitski osnažen. U prostoru hrvatskih zemalja, najstariji zapis o Kraljeviću Marku je djelo pjesnika Petra Hektorovića. Hrvatski književnik Petar Preradović napisao je dramu „Kraljević Marko“, srpski književnik satiričar Radoje Domanović pripovjetku „Kraljević Marko, po drugi put među Srbima“, a pominje ga i Ivo Andrić u romanu „Na Drini ćuprija“. Najpoznatije pjesme ispjevane o Kraljeviću Marku, svakako su: „Marko Kraljević i Musa Kesedžija“, „Oranje Marka Kraljevića“, „Marko Kraljević ukida svadbarinu“, „Uroš i Mrnjavčevići“ i „Smrt Marka Kraljevića“, koju je zabilježio Vuk Karadžić.
izvor: biografija.org
