PRVI SRPSKI USTANAK
To je bio prvi organizovani srpski ustanak u Smederevskom sandžaku koji je označio početak borbe za konačno oslobođenje od osmanske okupacije. Smederevski sandžak imao je dvanaest nahija u kome je početkom 19. vijeka živelo oko 400.000 stanovnika. Stanovnici su uglavnom bili pravoslavni Srbi, bilo je i nešto domaćih muslimana, Vlaha, Jevreja i Roma. Veći broj Srba iz sandžaka već je imao vojno iskustvo iz ratova kao austrijski dobrovoljci protiv Osmanlija.
Nakon Svištovskog mira iz 1791. godine upravu u Smederevskom sandžaku preuzeli su janjičari, koji su vršili represije nad domaćim stanovništvom. Sultan Selim III je protjerao janičare, a Srbima je dao izvjesnu autonomiju – imali su slobodu trgovine i kneževsku samoupravu. Ovaj potez doveo je do naglog privrednog uspona u sandžaku.
Međutim, nakon izvjesnog vremena u Beograd su se vratila četiri janjičara – dahija: Fočić Mehmed-aga, Aganlija, Mula Jusuf i Kučuk Alija. Dahije su 1801. godine ubile beogradskog vezira Hadži Mustafa-pašu i podijelili vlast u sandžaku između sebe. Njihov povratak doveo je do pogoršanja uslova života. Uskoro su zaveli strahovladu koja je ugušila sve privilegije koje su Srbi dobili. Zbog ovoga je dio stanovnika napustio Beograd i otišao u Austriju, a dio se odmetnuo u hajduke.
Ugnjetavanje naroda dovelo je do toga da knezovi počnu da dogovaraju podizanje ustanka. Dahije su za ove pripreme saznali i 4. februara 1804. godine naredili su Sječu knezova. Tada je pogubljeno više desetina srpskih knezova, sveštenika, buljubaša, trgovaca. Tim činom dahije su pokušale da zastraše ustanike i spriječe bunu, ali to je samo ubrzalo izbijanje ustanka.
Ustanak je zvanično otpočeo 15. februara 1804. (na praznik Sretenje), kada je zbor uglednih Srba u selu Orašcu, na mjestu poznatom kao Marićevića jaruga, donio odluku o dizanju ustanka protiv Osmanlija. Za vođu je izabran uzgajivač svinja Đorđe Petrović iz Topole, nakon što su Stanoje Glavaš i knez Teodosije Marićević odbili da budu vođe.
Prve akcije ustanika bile su usmjerene uglavnom protiv dahijske vlasti, spaljivani su hanovi i protjerivani sakupljači poreza, tako da je ubrzo oslobođen gotovo cijeli Smederevski sandžak, što je omogućilo lakše povezivanje lokalnih pokreta u jedinstvenu borbu za oslobođenje.
Vođe ustanka, na čelu s Karađorđem (kako se nazvao Đorđe Petrović), uspjeli su da izdejstvuju naredbu o pogubljenju dahija Aganlije, Kučuk-Alije, Mule Jusufa i Fočić Mehmed-age od Bećir-paše, sultanovog izaslanika.
Prije zauzimanja Beograda, tokom 1805. i 1806. ustanici su odnijeli nekoliko značajnih pobjeda (Ivankovac, Mišar, Deligrad) i radili na dobijanju podrške Austrije i Rusije, što je primoralo osmansku vladu na ustupke i sklapanje Ičkovog mira. Na pregovorima vođenim početkom 1807. godine dogovorena je široka autonomija za Srbiju, ali je ona ostala u okvirima Osmanskog carstva. Ustanici su Ičkov mir odbacili.
Beograd je zauzet 12. decembra 1806, a u periodu od 1807. do 1812. učvršćeni su rusko-srpska vojna saradnja i savez.
Karađorđe je 1809. ponovo krenuo u borbu protiv Osmanlija. Njegova želja je bila da se preko Sjenice spoji sa Crnom Gorom. Srpske trupe poražene su u boju na Čegru 1809. godine, što je Osmanlijama otvorilo put ka Beogradu.
Međutim, nakon potpisivanja Bukureštanskog mira (28. maj 1812.) između Rusije i Osmanskog carstva, i neslaganja srpskih ustaničkih vođa sa dobijanjem ograničene autonomije od osmanskih vlasti, došlo je do prekida saradnje između Srbije i Rusije.
Znatno nadmoćnija osmanska vojska napala je 1813. godine Srbiju u želji da sprovede odredbe Bukureštanskog mira i, nakon tromjesečnog otpora ustanika, ponovo je uspostavljena potpuna osmanska vlast. Ponovnim osmanskim zauzimanjem Beograda, 7. oktobra 1813, ustanak je ugušen, a Karađorđe je sa još nekoliko vođa ustanka pobjegao u Austriju, a zatim u Rusiju. I pored formalnog neuspjeha Prvog srpskog ustanka, on je umnogome doprinio uspjehu Drugog srpskog ustanka, podignutog krajem aprila 1815. godine.
Dan početka Prvog srpskog ustanka, 15. februara, obilježava se kao Dan državnosti Republike Srbije.
