BOMBARDOVANJE SRBIJE 1999.
NATO bombardovanje Jugoslavije je bila vojna operacija Sjevernoatlantskog saveza (NATO) protiv Savezne Republike Jugoslavije (SRJ) tokom rata na Kosovu. Zračni udari su trajali od 24. marta 1999. do 10. juna 1999. godine. Bombardovanje je trajalo sve dok se ne postigao sporazum koji je doveo do povlačenja jugoslovenskih oružanih snaga s Kosova i uspostavljanja Privremene administrativne misije Ujedinjenih nacija na Kosovu (UNMIK), mirovne misije UN na Kosovu.
Krvoproliće, etničko čišćenje hiljada Albanaca i potencijal da destabilizuje region izazvalo je intervenciju međunarodnih. Zemlje NATO-a pokušale su da dobiju ovlaštenja od Vijeća sigurnosti Ujedinjenih nacija za vojnu akciju, ali su se protivile Kina i Rusija, što je ukazalo na to da će staviti veto na takav prijedlog. NATO je pokrenuo kampanju bez dozvole UN-a, što je opisano kao humanitarna intervencija.
U bombardovanju je poginulo između 489 i 528 civila, a uništeni mostovi, industrijski objekti, javne zgrade, privatna preduzeća, kao i kasarne i vojne instalacije.
Nakon što je ukinuta autonomija Kosovo se suočava sa državno organizovanom represijom: od ranih devedesetih radio i televizija na albanskom jeziku su ograničeni i novine su zabranjene. Kosovski Albanci su otpušteni u velikom broju iz javnih preduzeća i institucija, uključujući banke, bolnice, poštu i škole. Škole i fakuteti na albanskom jeziku su zatvoreni pa je nastava organizovana po kućama.
Kosovski Albanci 1996. godine pokreću pobunu protiv Beograda i osnivaju Oslobodilačku vojsku Kosova. Oružani sukobi između dvije strane izbili su početkom 1998. Kada je u januaru 1999. godine prijavljeno ubistvo 45 kosovskih Albanaca u masakru u Račaku, NATO je odlučio da se taj sukob uspostavi samo uvođenjem vojnih mirovnih snaga da prisilno obuzdaju obe strane, kao što je to urađeno u Bosni i Hercegovini. Nakon što su sporazumi iz Rambujea 23. marta prekinuti jugoslovenskim odbacivanjem, NATO je riješio da silom postavi mirovne snage.
Zračni udari su imali ograničeni cilj, ne rušenje Miloševićevog režima već promjenu njegovog ponašanja (prestanak etničkog čišćenja Albanaca). Tri strateška cilja napada bila su:
1. Demonstracija ozbiljnosti protivljenja NATO srpskoj agresiji na Balkanu,
2. Odvraćanje Slobodana Miloševića od daljeg napada na civilno albansko stanovništvo na Kosovu,
3. Smanjivanje sposobnosti Srbije za vođenje rata.
Krajnji ciljevi cijele operacije bili su:
– Kraj svih vojnih akcija i neposrednog prekida nasilja i represivnih aktivnosti od strane Miloševićeve vlade;
– Povlačenje svih vojnih, policijskih i paravojnih snaga sa Kosova;
– Postavljanje mirovnog prisustva UN na Kosovu;
– Bezuslovni i siguran povratak svih izbjeglica i raseljenih lica;
– Uspostavljanje političkog okvirnog sporazuma za Kosovo na osnovu sporazuma iz Rambujea.
Dana 23. marta, Havijer Solana je izdao naređenje o početku napada na SRJ. Istog dana, Momir Bulatović, premijer Jugoslavije, proglasio je neposrednu opasnost od ratnog stanja. Narednog dana oko 19:45 začule su se prve detonacije u Prištini, a u 20:20h bombardovano je područje Kosova i Metohije. Tokom narednih dana bombardovani su i veći gradovi Srbije i Crne Gore: Beograd, Niš, Novi Sad, Leskovac, Užice, Podgorica, Sombor, Subotica, Herceg Novi, Pančevo itd. Bombardovani su i radiotelevizijski predajnici i vojni objekti u cijeloj zemlji.
U napadima na SR Jugoslaviju NATO snage koristile su oko hiljadu letjelica, odnosno skoro cijeli NATO savez (osim Islanda i Luksemburga – koji nemaju zračne snage, i Grčke, koja nije učestvovala iz političkih razloga). Najveće prisustvo imale su snage SAD, mada i ostale članice nisu imale malu ulogu u napadima.
Tokom 10 sedmica bombardovanja Srbije, NATO avioni izveli su 38,000 borbenih misija, većinom napadajući vojna postrojenja i skladišta oružja Srbije u gradovima Beograd, Niš i Novi Sad. Istovremeno, Vojska Jugoslavije pojačala je napade po Kosovu. Tako se 25. marta dogodio masakr u Velikoj Kruši, u kojem je ubijeno 44 albanskih civila, 26. marta u Suvoj Reci u kojem je srbijanska policija smaknula 48 civila, a 28. marta dogodio se masakr u Izbici, u kojem je ubijeno 120 civila. 27. aprila dogodio se vjerojatno najveći pokolj, onaj u Meji, u kojem je ubijeno preko 200 Albanaca.
Nakon nekoliko sedmica vojne kampanje, Vojska Jugoslavije se i dalje odbijala povući sa Kosova. Štete su ipak bile sve veće, pri kraju su se počele bombardovati i energetske stanice u Beogradu, tako da je Milošević na kraju prihvatio uvjet povlačenje Vojske Jugoslavije i ulazak KFOR-a na Kosovu. Time je 11. juna službeno završila NATO-ova kampanja i rat. Oko 750.000 protjeranih Albanaca moglo se potom vratiti nazad na Kosovo, ali je oko 100.000 Srba od straha napustilo to područje.
U srbijanskim izvorima za operaciju bombardovanja Srbije često se sreće naziv „Operacija milosrdni anđeo“. „Milosrdni anđeo“ je izmišljeni termin kojim je Miloševićeva propaganda nastojala mobilisati ljude za borbu protiv NATO-a. NATO nikada nije koristio ovaj naziv, a vojna intervencija zapadnog saveza protiv SR Jugoslavije iz 1999. se zvanično nazivala „Operacija Saveznička sila“ (Operation Allied Force). Pojam “Milosrdni anđeo” je veoma prisutan u srpskim medijima i literaturi, govorima političara, crkvenim liturgijama, pa čak i školskim udžbenicima.
