NJEMAČKI KONCENTRACIONI LOGORI NAKON ZAVRŠETKA RATA
Dan oslobođenja nacističkog logora smrti Auschwitz, 27. januar 1945. godine obilježava se kao Međunarodni dan sjećanja na žrtve holokausta.
Nakon što su savezničke trupe krenule širom Evrope u ofanzivu protiv nacističke Nemačke, počeli su da se susreću užasima koje su zatekli u koncentracionim logorima. Prije predaje Njemačke, sovjetske su snage oslobodile koncentracione logore Stutthof, Sachsenhausen i Ravensbrueck. Američke snage su 11. aprila 1945. oslobodile koncentracioni logor Buchenwald u blizini Weimara. Na dan oslobođenja, zatvorenici su preuzeli kontrolu nad Buchenwaldom kako bi spriječili zlodjela od strane čuvara logora. Američke snage oslobodile su više od 20.000 zatvorenika u Buchenwaldu. Također su oslobodili Dora-Mittelbau, Flossenbürg, Dachau i Mauthausen. Britanske snage oslobodile koncentracione logore u sjevernoj Njemačkoj, Neuengamme i Bergen-Belsen. U Bergen-Belsenu oko 60.000 zatvorenika pronađeno je živo.Više od 10.000 njih umrlo je od posljedica neishranjenosti ili bolesti u roku nekoliko sedmica oslobođenja. Oslobodioci su se suočili sa neizrecivim uslovima u nacističkim logorima, gdje su gomile leševa ležale nepokopane. Tek nakon oslobođenja ovih logora saznao se potpuni opseg nacističkih užasa.
Međutim, priča o koncentracionim logorima ne završava oslobođenjem.
Iako su većina nacističkih koncentracionih i logora za istrebljenje bili uništeni nakon rata, neki od njih su pretvoreni u spomenike. U komunističkoj Poljskoj neke logore, kao što su Majdanek, Jaworzno, Potulice i Zgoda, sovjetski NKVD koristio je za držanje njemačkih ratnih zarobljenika, osumnjičenih nacista i nacističkih saradnika, antikomunista i ostalih političkih zatvorenika, kao i civile njemačke, šleske i ukrajinske nacionalne manjine. U Istočnoj Njemačkoj koncentracioni logori u Buchenwaldu i Sachsenhausenu koristili su se za slične svrhe. Koncentracioni logor Dachau služio je kao američki zarobljenički centar za uhvaćene naciste. Do januara 1946. godine 18.000 pripadnika SS su bile zatvorene u logor zajedno sa još 12.000 civila, uključujući i dezertere iz Crvene armije.
Nakon oslobođenja, između 1945. i 10. februara 1950. godine, Sovjetski Savez je u logorima osnovao tzv. Specijalne kampove koji su 1948. integrisani u sistem Gulaga. Bilo je sedam takvih kampova u Njemačkoj.
Između avgusta 1945. i 1950. godine, 28.455 zatvorenika, uključujući i 1.000 žena, tajna policija Sovjetskog Saveza (NKVD) držala je u Specijalnom kampu br. 2 u Buchenwaldu. Ukupno 7.113 ljudi je umrlo. Bili su sahranjeni u masovnim grobnicama u šumi oko kampa. Zatvorenici su bili navodni protivnici staljinizma ili pripadnici nacističke partije ili nacističkih organizacija; drugi su bili zatvoreni zbog zamjene identiteta i proizvoljnih hapšenja. NKVD nije dopuštao nikakav kontakt zatvorenika sa spoljnim svijetom i nije pokušao utvrditi krivicu bilo kog zatvorenika.
Sovjetske okupacione vlasti nisu priznale postojanje logora sve dok zapadna štampa nije objelodanila postojanja logora. Nijedan zatvorenik nije pušten prije 1948. godine. Dana 6. januara 1950. logori su predati vladi Istočne Njemačke. Preuzeto je oko 123.000 Nijemaca i 35.000 građana drugih naroda, od kojih 43.000 nije preživjelo. Podaci objavljeni u njemačkim izvorima izvještavaju od 160.000 do 260.000 zatvorenih osoba, od kojih je umrlo između 65.000 i 130.000. U masovnim grobnicama u blizini koncentracionog logora Sachsenhausen pronađeno je oko 12.000 žrtava od kojih je 6.000 bilo njemačkih oficira koje su Sovjetima predali Zapadni saveznici.
Na slici: Američki vojnici strijeljaju zarobljene pripadnike SS, bivše čuvare u logoru Dachau.
izvor: Muzej holokausta u SAD
