KAPITULACIJA CRNE GORE 1916. GODINE
Nakon osmodnevne ofanzive koja je označila početak nove, agresivne strategije u regionu, austrougarske trupe pod vrhovnim zapovjednikom Franzom Conradom von Hotzendorfom preuzimaju kontrolu nad državom Crnom Gorom.
Krajem 1915. godine, nakon početnih neuspjeha, Centralne sile su dovršile osvajanje Srbije, nadobudne balkanske zemlje za koju su tvrdile da je izazvala rat u junu 1914. godine, kada je jugoslovenski nacionalista Gavrilo Princip izvršio atentat na austrijskog nadvojvodu Franca Ferdinanda. Uprkos njihovom uspjehu na Balkanu, Conrada je razljutilo što su pobjede uglavnom postigle njemačke, a ne austrijske snage. Nastavio je razvijati austrijsku strategiju za početak 1916. godine, koja je trebala zauzeti Crnu Goru, a zatim se napadom u Trentinu okrenuti prema Italiji.
Pod vodstvom austrougarskog podmaršala Stjepana Sarkotića, 8. januara 1916. godine, artiljerijskim oruđem od 500 topova, 45.000 austrijskih vojnika i 5.000 Bošnjaka napalo je saveznika Srbije, susjednu državu Crnu Goru. Događaji su se brzo odvijali: U roku od 48 sati, Crnogorci su se povukli u svoj glavni grad, Cetinje, nakon što su protjerani sa svojih tvrđava na planini Lovćen i na Jadranskom moru.
Kraljevina Crne Gore pokušala je 10. januara 1916. ugovoriti primirje sa Austro-Ugarskom, no bez uspjeha – odgovor Beča bio je da u obzir dolazi samo sklapanje mira bezuslovnom kapitulacijom i potpisivanjem ugovora o miru.
Cetinje je palo 11. januara i kraj države se već nazirao. Crna Gora se predala 16. januara, a 21. januara sa ministrima koji su ostali u zemlji sklopljen je ugovor o kapitulaciji. Određena su mjesta za predaju oružja, dok je crnogorskim oficirima bilo dopušteno zadržati oružje. Odredbe o polaganju oružja, sa crnogorske strane, potpisali su brigadir Jovo Bećir i major Petar Lompar.
Crnogorski kralj Nikola još je prije zaključenja kapitulacije pobjegao u Italiju a zatim u Francusku, a prije bijega odbio da izda punomoć „krnjoj Vladi“ da potpiše ugovor o miru. Crnogorska vojska je raspuštena 25. januara 1916. godine čime je završena uloga Crne Gore u Prvome svjetskom ratu. Ovo je Crnu Goru dovelo u rang poraženih država i ona se više nije vodila kao saveznička država, već zemlja koja je iz rata izašla potpisujući kapitulaciju sa Austro-Ugarskom. Negativna propaganda iz Srbije prema Crnogorskom kralju je skovala uzrečicu „da je kralj Nikola kukavički pobjegao a kralj Aleksandar se junački povukao“.
Pravno gledano, Crna Gora nije kapitulirala 1916. godine a potpisan sporazum o polaganju oružja nije kapitulacija niti je kao takav pravovaljan akt bez saglasnosti suverena države (kralja) već samovolja pojedinaca bez prava glasa u ovom slučaju.
Do pred kraj 1918. u oktobru samoorganizovane Crnogorske jedinice – komiti su faktički oslobodili Crnu Goru. Posljednji austrougarski vojnik napušta Crnu Goru 22. oktobra, 1918. a teritorija Crne Gore biva oslobođena i „spremna“ za povratak kralja Nikole i vlade iz egzila. Kralj i Vlada se nikada nisu vratili u zemlju jer ih je, prema dogovoru sa Srbijom, francuska Vlada stavila u pritvor zbog navodne izdaje. Ustvari, regentu Aleksandru Karađorđeviću je trebao vrijeme da srpska vojska izvrši okupaciju Crne Gore i faktički je prisajedini Kraljevini Srbiji.
