27. MART 1941. – državni udar
Nepuna dva dana poslije pristupanja Kraljevine Jugoslavije Trojnom paktu, izvršen je puč: smjenjena je vlada koja je u Beču potpisala pakt, maloljetni prijestolonasljednik Petar II Karađorđević, šest mjeseci prije svog osamnaestog rođendana, proglašen je punoljetnim i tronizovan, sastavljena je nova vlada s generalom Dušanom Simovićem na čelu, potpredsjednicima Vladkom Mačekom i Slobodanom Jovanovićem, a na ulice Beograda izašli su brojni građani da proslave ovaj događaj – isključivo kao antinacistički akt.
Grupa jugoslovenskih oficira na čelu s brigadnim generalom Vojnog vazduhoplovstva Borivojem Mirkovićem, nezadovoljna pristupanjem Kraljevine Trojnom paktu, odlučila je da izvrši vojni puč i obori namjesništvo i vladu koja je potpisala Pakt. General Mirković je 26. marta popodne generalu Simoviću saopštio odluku da tokom noći „ukloni izdajnike“.
Simović je počeo da priprema puč kao da se radi o vojnoj vježbi. Pred ponoć između 26. i 27. marta, izdao je naređenje da se počne. U centar Beograda stigli su tenkovi, a za njima došla je i pješadija. Opkoljena su ministarstava, pohapšeni Cvetković i njegovi ministri, zauzeta je Glavna pošta i blokirani izlazi iz grada. Oko 3 sata sve je bilo gotovo.
Zavjerenici su uspjeli da zbace s vlasti tročlano kraljevsko Namjesništvo, kneza Pavla Karađorđevića, dr Radenka Stankovića, dr Ivu Perovića.
U 11 sati kralj Petar II obratio se proglasom narodu u kome je objavio da se proglašava punoljetnim i smjenjuje Kraljevsko Namjesništvo i raspušta vladu predsjednika Cvetkovića. Nova vlada pod vodstvom generala Simovića održava hitnu sjednicu i proglašava poništenje Pakta sa silama osovine. Odmah po objavljivanju smjene vlade, na ulicama Beograda je došlo do masovnog okupljanja naroda. Pjevane su patriotske pjesme i uzvikivane parole protiv Hitlera i Mussolinija. Glavne parole bile su „Živio Kralj Petar II” i „Dole vlada”. Kasnije se sve pretvara u nekontrolisane nerede u kojima se demoliraju predstavništva njemačkih firmi, napada njemačka ambasada i njemački ekonomski biro i radnje kojima su vlasnici bili domaći Nijemci.
U Londonu na vijest o puču zavladalo je oduševljenje, dok u Berlinu u 13 sati u Vrhovnoj komandi Vermahta Hitler saziva sastanak na kome je između ostalog zaključeno :
„Vojni puč u Kraljevini Jugoslaviji je potpuno promjenio političko – vojnu situaciju na Balkanu. Jugoslavija i pored svih izraza lojaliteta vlasti, mora od ovoga trenutka biti tretirana kao neprijateljska sila. Zatim koliko je to moguće brže, treba biti vojno razbijena, za šta će njemačka Vrhovna komanda izraditi hitan plan. Unutrašnju napetost u zemlji povećaćemo odmah političkim obećanjima o ustupcima hrvatskim liderima i svim protivnicima vlade i režima“.
Hitler šalje poruku Mussoliniju sa sljedećom sadržinom : „Plan „Barbarosa“ (napad na Sovjetski savez) odložićemo za četiri nedjelje zbog događaja u Jugoslaviji. Predlažem vam da sve operacije Vaše armije u Albaniji obustavite za to vrijeme i pomognete nam u realizaciji odluke, tako da Jugoslaviju napadnemo istovremeno sa četiri strane, kako bi u što kraćem vremenu slomili otpor jugoslovenske vojske. Dobio sam saglasnost vlada Mađarske i Bugarske koje će učestvovatiu napadu na Jugoslaviju i zaposjesti dijelove teritorije prema dogovoru o podjeli Jugoslavije , koji ćemo u najskorijem vremenu sačiniti.“
Tokom pola vijeka od završetka Drugog svjetskog rata kod nas se u školama predavalo da su demonstracije tog 27. marta 1941. organizovane od strane Komunističke partije Jugoslavije.
Iako nisu učestvovali u organizaciji demonstracija, komunisti im ubrzo daju i svoj ton, unoseći svoje pokliče i parole. Udžbenike historije će decenijama potom, kad je na redu lekcija o 27. martu, ilustrovati isključivo fotografije s parolama „Bolje grob, nego rob“, „Bolje rat, nego pakt“, „Živio Sovjetski Savez“. Jedna od najčešćih parola na ovim demonstracijama „Živio kralj“, iščeznuće kao da nije ni postojala. Kuriozitet je i to da čuvenu parolu „Bolje rat, nego pakt“ nije mogla tada ispisati ruka jednog komuniste, jer su u to vrijeme komunisti listom podržavali jedan drugi pakt, Pakt o nenapadanju, potpisan između Njemačke i SSSR-a.
Knez namjesnik Pavle poslat je u progonstvo. Iako potpuni anglofil, tretiran je od britanske vlade, izuzetno grubo. Prvo je bio zatočen duboko u unutrašnjosti Kenije a kasnije mu je dozvoljen boravak u Južnoj Africi. Njegovi posmrtni ostaci prenijeti su oktobra 2012. u porodičnu grobnicu Karađorđevića u kripti hrama svetog Đorđa na Oplencu.
