CRVENI KMERI I POL POT

CRVENI KMERI I POLJA SMRTI

Crveni Kmeri su bili komunistički pokret koji je brutalno vladao Kambodžom (Kampućijom) pod vodstvom marksističkog diktatora Pola Pota od 1975. do 1979. godine. Pokušaji Pola Pota da stvori kambodžansku “višu rasu” kroz socijalni inženjering doveli su do smrti oko 2 miliona ljudi u ovoj zemlji jugoistočne Azije. Žrtve su ubijane kao neprijatelji režima, ili su umrli od gladi, bolesti ili prekomjernog rada.

Tokom šezdesetih godina prošlog stoljeća Crveni Kmeri su  djelovali kao oružano krilo Komunističke partije Kampućije. Djelujući prvenstveno u udaljenim džunglama i planinskim područjima na sjeveroistoku zemlje, blizu granice s Vijetnamom, koji je u to vrijeme bio upleten u svoj građanski rat, Crveni Kmeri nisu imali podršku u Kambodži, posebno u gradovima, uključujući glavni grad Pnom Pen.

Borba za vlast

Međutim, nakon vojnog udara 1970 kojim je svrgnut princ Norodom Sihanuk (inače dobar prijatelj jednog našeg) , Crveni Kmeri odlučuju udružiti snage s svrgnutim monarhom i formirati političku koaliciju. Budući da je monarh bio popularan među Kambodžanima koji su živjeli u gradu, Crveni Kmeri počinju dobivati veću podršku.

Sljedećih pet godina u Kambodži bijesni građanski rat između desne orijentirane vojske, koja je imala podršku SAD, i crvene koalicije princa Sihanuka i Crvenih Kmera. U jeku Vijetnamskog rata američki predsjednik Richard Nixon tajno je i potpuno svojevoljno odlučio bombardirati susjednu i do tada neutralnu Kambodžu pod izlikom da se na njenoj granici nalaze baze Vijetkonga. Istok ove zemlje zasut je s ukupno 100.000 tona bombi, što je jednako tonaži pet atomskih koje su pale na Hirošimu.

Iz zgarišta bombardovane Kambodže rodilo još veće čudovište – monstruozni Pol Pot, rođen 19. maja 1925. Kada je 17. aprila 1975. godine rat u Kambodži i službeno završio, Crveni Kmeri su iz džungle umarširali u glavni grad. Narod ih je slavio kao osloboditelje, sretan što je rat napokon završio. Međutim, za samo nekoliko sati, grad od gotovo tri miliona stanovnika potpuno je ispražnjen uz lažnu tvrdnju kako ga Amerikanci u znak osvete namjeravaju sravniti sa zemljom.

Zanimljivo je da su Crveni Kmeri tada izigrali princa Norodoma Sihanuka i sami preuzeli vlast dok su njega prognali iz zemlje.

 

„Bolje je uništiti deset prijatelja nego ostaviti na životu jednog neprijatelja“

Nakon što je postavljen za premijera, Pol Pot i njegove lojalne snage odlučuju se na obnovu Kambodže, koje su preimenovale u Kampućija, po modelu seoskih zadruga, s nadom da će stvoriti komunističku poljoprivredu utopiju.

Godina 1975. je nazvana „nulta godina“ a Kampućija je izolovana od ostatka svijeta. Milioni ljudi su iz gradova preseljeni na selo u poljoprivredne komune. Ukinut je novac, zabranjena privatna imovna i obavljenje vjerske prakse.

Svega nekoliko sedmica trajalo je ovo raseljavanje, a kada su i posljednji strani ambasadori napustili Pnom Pen, Kambodža se uvukla u oklop poput kornjače. Pune četiri godine niko nije imao pojma što se događa u toj državi, a događao se sistematski masakr opozicionih političara i svih pripadnika prijašnjeg režima, uključujući policajce, vojnike i državne službenike. Ukoliko je neko proglašen neprijateljem, stradavala je i cijela njegova porodica. Vladala je parola „Bolje je uništiti deset prijatelja nego ostaviti na životu jednog neprijatelja“. Bolesni su izvlačeni iz bolničkih postelja, umiruća djeca iznošena u plastičnim vrećama, a starci i invalidi ostavljeni da skončaju uz cestu. Svi ostali, s puškama uperenim u glavu, bili su prisiljeni marširati u ruralne dijelove, gdje je bio uspostavljen dotad neviđen civilizacijski poredak.

Otpočeo je sumrak života kakvog su Kambodžanci do tada poznavali. Bio je to svijet bez porodice i osjećaja, bez izražavanja ljubavi i tuge, bez lijekova, bolnica i škola, bez knjiga, učenja i praznika, bez muzike, umjetnosti i novca. Samo rad i smrt. Kao simbol nove vladavine zapaljena je i nacionalna biblioteka. Od nulte godine sve prijašnje znanje bilo je ilegalno.

Kambodžanski genocid

Radnici na poljoprivrednim kolektivima koje je osnovao Pol Pot uskoro su počeli trpjeti od posljedica prekomjernog rada i nedostatka hrane. Stotine hiljada ljudi umrlo je od bolesti, izgladnjivanja ili povreda zbog zlostavljanja od nemilosrdnih stražara u komunama. Bilo je dovoljno da neko polomi alat s kojim je radio da bude optužen kako pripada špijunskoj mreži.

Bilo je zabranjeno spavati, ta riječ bila je izbrisana iz rječnika. Mogli su se samo odmarati, a radili su od 3 sata ujutro do 11 naveče. Svaki radnik je dobijao po 180 grama riže svakog drugog dana i bilo im je zabranjeno da jedu voće i povrće koje su uzgajali. Svaki deseti dan bio je rezervisan za odmor, kao i tri dana tokom proslave Nove godine. Neovlašteno posjedovanje hrane dovodilo je do brze i nasilne smrti. Kmeri su također imali potpunu kontrolu nad seksom, a koga su uhvatili u ljubavnom činu ubili bi ga na licu mjesta.

Pol Potov režim također je ubio hiljade intelektualaca koje je smatrao neprijateljima države. Neki su pogubljeni samo zato jer su nosili naočale (smatralo se od previše čitanja) ili su govorili neki strani jezik.

Glavni grad Pnom Pen je zjapio napušten. Uklonjeni  su svi reklamni panoi i saobraćajni znakovi, a okupljanja veća od dvoje ljudi bila su zabranjena. Zatvorene su škole, fakulteti, banke, pijace, televizija, bolnice, restorani i pošte. Takođe su ukinuti praznici, a zabranjeno je bilo i baviti se sportom.

Većina škola u gradu bila je pretvorena u zatvore, a najzloglasniji od njih bio je Tuol Sleng, kojeg su kasnije nazvali azijskim Aušvicom. U ovoj srednjoj školi tokom četiri godine ubijeno je preko 12.000 ljudi. Prve dvije godine Kmeri su svakodnevno ubijali 10 do 15 ljudi, a posljednje dvije od 100 do 150 ljudi. Prvo su ubijali djecu pred roditeljima pa žene pred muževima, a na kraju i same muškarce. Osumnjičenike bi fotografirali, zatim mučili, a onda i usmrtili.

Kambodžanski komunisti nisu previše marili ni za socijalistički internacionalizam, a još manje za međunetničku solidarnost radničke klase: od 425.000 kambodžanskih Kineza tek polovina njih uspjela je preživjeti Pol Potov režim. Puno gore je prošla vijetnamska manjina čiji broj ubijenih nadilazi pola miliona. Od 250.000 pripadnika naroda Čama, pretežno muslimana, masakrirano je ukupno 90 hiljada, a ostali su nasilno raseljeni po zemlji u nastojanju da se toj zajednici izgubi svaki trag.

Procjenjuje se da je oko 1.7 do 2.2 miliona Kambodžana ubijeno u vrijeme vladavine Crvenih Kmera. Najstrašnija slika koja je viđena kao posljedica njegovog režima jeste prizor od 8.000 lobanja, poredanih na jednom od polja smrti na rubu prašuma Indokine.

Kraj Pola Pota

Jedna od vizija Pola Pota bila je proširiti Kambodžu na prostor nekadašnjeg kmerskog carstva, koje bi obuhvatalo dijelove Vijetnama, Laosa i Tajlanda. Krajem 1978. godine, Pol Pot je počeo napadati Vijetnam, što je 25. decembra 1978. dovelo do vijetnamske invazije i okupacije, te uspostavljanja novog pro-sovjetskog režima pod Hun Senom. Pnom Pen je osvojen 7. januara 1979. godine, čime je prekinuta diktatura. Upostavljena je vlada koja se sastojala od dezertera Crvenih Kmera. Pol Pot se sa svojim sljedbenicima povukao u džunglu na tajlandskoj granici, odakle je vodio gerilski rat koji je trajao narednih 17 godina. Tokom 1990-ih izgubio je kontrolu nad Crvenim Kmerima i sukobio se sa najbližim saradnicima.

Umro je u 73. godini života od srčanog udara, neposredno nakon hapšenja u aprilu 1998. godine, prije nego što je mogao biti izveden pred sud zbog zločina počinjenih tokom njegove vladavine.

 

Izvori: Theguardian.com, Bbc.co.uk, Historyplace.com, Index.hr