MASAKR U KATINSKOJ ŠUMI – sovjetski zločin bez kazne
Nakon što je Poljska podijeljena između dva saveznika – Njemačke i Sovjetskog Saveza 1939. godine, oko 450.000 poljskih vojnika bilo je zarobljeno od strane Crvene Armije i poslano u razne zarobljeničke logore. Nadzor nad ratnim zarobljenicima preuzela je sovjetska služba NKVD, te je velik broj zarobljenih običnih vojnika odveden u Sibir gdje su u gulazima služili kao ratni zarobljenici. Većina Poljaka koji nisu mogli u vojsku (žene, djeca, starci) poslani su u zaleđe Sovjetskog Saveza. Drugi dio poljske populacije – vojne oficire i političke neprijatelje Sovjetskog Saveza, kao i intelektualce, pisce, profesore, inženjere i advokate, čekala je drugačija sudbina.
Dana 5. marta Staljin je potpisao naredbu da se smakne oko 21.857 ‘takvih’ Poljaka. Cilj likvidacija bio je uništiti sav potencijal za samostalno vodstvo te zemlje, kao što su komunisti jednom već prije napravili u krvavoj oktobarskoj revoluciji u Rusiji, a činili su to u mnogo navrata i kasnije.
Bio je to sovjetski način “konačnog rješenja” za Poljake, likvidacija elite tog naroda u koju su spadali inteligencija i oficiri. Oko 14.700 poljskih vojnika i 11.000 civila okupljeno je oko Smolenska s namjerom da budu smaknuti. Zarobljenicima su povezane ruke iza leđa sa žicom i onda im se pucalo u potiljak.
Nacistička Njemačka 13. aprila 1943. godine svijetu je objavila da je u Katinskoj šumi pronašla leševe ubijenih poljskih oficira i intelektualaca koji su ubijeni od strane Staljinovog režima. Nijemci su leševe pronašli na teritoriju Sovjetskog Saveza koji su u to vrijeme držali pod svojom okupacijom. Katinska šuma nalazi se u blizini ruskog grada Smolenska i bila je lokacija na kojoj je Staljin dao pobiti Poljake kad je SSSR u paktu s Hitlerom podijelio Poljsku. Staljinova tajna policija likvidirala je oko 22.000 ljudi. Pobijena je gotovo polovina od ukupnog broja oficira Poljske vojske, među njima 14 generala, 24 pukovnika, 7 kapelana, jedan poljski princ, 20 univerzitetskih profesora, 300 ljekara, 6000 policajaca i određeni broj svećenika.
Hitlerova je propaganda odmah iskoristila otkrivenu masovnu grobnicu da dodatno ocrni SSSR u očima svijeta. Nacisti su pozvali strane novinare iz neutralnih zemalja i službenike Međunarodnog crvenog krsta da se uvjere u istinu. Staljin je zbog toga odmah prekinuo sve veze s Crvenim krstom.
Zanimljivo je da je hrvatski patolog i profesor na zagrebačkom Medicinskom fakultetu,Eduard Luka Miloslavić bio je dijelom Međunarodne mješovite komisije koju su organizovali nacisti sa zadatkom utvrđivanja činjenica o zločinu u Katinskoj šumi i koja je utvrdila da su zločin počinili Sovjeti. Miloslavić je napustio Hrvatsku 1944. i otišao u Ameriku gdje je predavao na američkom univerzitetu kao profesor sudske medicine. U Jugoslaviji je nakon rata osuđen na smrtnu kaznu u odsutnosti.
Porazom Njemačke u Drugom svjetskom ratu, SSSR je pokušao pripisati te likvidacije nacistima, ali čak ni na Nirnberškom sudu nije prošla ta optužba jer je još 1943. godine od strane međunarodne komisije i forenzičara utvrđeno da su likvidacije izvršene 1940. godine kada je Katin bio pod sovjetskom okupacijom.
SSSR je sve do 1990. godine poricao odgovornost za Katinski masakr, no te je godine službeno priznata krivica Staljinove tajne policije za zločin.
Uslijedila je istraga i Boris Jeljcin, nasljednik Gorbačova, odnio je Staljinovu potpisanu naredbu u Varšavu te se formalno izvinuo u ime svoje zemlje, ali Evropski sud za ljudska prava je tek 2012. rekao kako je pokolj u Katinskoj šumi bio sovjetski ratni zločin.
Godine 2010. poljski predsjednik bio je na letu u Rusiju u povodu obilježavanja godišnjice masakra, kad se njegov avion srušio nadomak piste u Smolensku. Poginulo je svih 96 putnika u avionu, što je Katin učinilo dvostrukom tragedijom za poljski narod.
