BENITO MUSOLINI – od socijaliste do fašiste
Benito Musolini, talijanski fašistički diktator, strijeljan je 28. aprila 1945. godine, u posljednjim danima Drugog svjetskog rata u Evropi. Njega i njegovu ljubavnicu, Klaretu Petači, ubili su talijanski partizani u mjestu Đulino, na jezeru Komo u sjevernoj Italiji. Streljan je po kratkom postupku, a njegove posljednje riječi bile su: „Zar ovako, bez ikakve borbe?“
Benito Amilkare Andrea Musolini rođen je 29. jula 1883. u Predapiju u sjevernoj Italiji. Otac mu je bio kovač, buntovnik protiv tadašnje vlasti i često zatvaran zbog svojih govora. Od oca je naslijedio strast za socijalizmom i prkos protiv vlasti, čitao je marksistile brošure i do svoje 32. godine ostao revolucionar. Kratko vrijeme je radio kao učitelj a zatim otišao u Švajcarsku gdje je radio najteže građevinske poslove. U džepu je često imao samo pet franaka – i medalju Karla Marksa.
Vratio se u Italiju 1904. godine i radio kao novinar u socijalističkoj štampi, vremenom postavši jedan od istaknutijih vođa talijanske ljevice. Zbog protivljenja socijalista ulasku Italije u Prvi svjetski rat, Musolini napušta tu ideju i u septembru 1915. se priključuje talijanskoj armiji.
U martu 1919. formira Fašističku stranku, dajući podršku mnogim nezaposlenim veteranima. Fašistički pokret proglasio je protivljenje diskriminaciji društvene klase i podržao nacionalističke osjećaje. Musolini se nadao da će podići Italiju na nivo velike rimske prošlosti. Koristeći javno nezadovoljstvo nakon Prvog svjetskog rata, organizovao je oružane jedinice poznate kao Crne košulje, koje su terorisale svoje političke protivnike. Godine 1921. Fašistička je stranka pozvana da se pridruži koalicijskoj vladi. Musolini je znao da na demokratski način ne može osvojiti vlast, te u oktobru 1922. vodi Marš na Rim, nesupjeli pokušaj državnog udara. Dok je Italija klizila u politički haos, Musolini je izjavio da samo on može vratiti red pa mu je kralj Viktor Emanuel dao mandat da formira vladu. Tada počinje njegova fašistička diktatura za koju je bio karakterističan strahoviti teror, imperijalistička politika i ukidanje demokratskih sloboda. Do 1925. godine postao je diktator. Stvorio je kult ličnosti uzimajući naslov “Il Duce” (vođa).
Musolini je zaslužan za otpočinjnje velikih javnih radova, smanjenje nezaposlenosti što mu je donijelo veliku popularnost.
Godine 1935. Musolini je okupirao u Abisiniju (sada Etiopiju) i ugradio ja u svoje novo talijansko carstvo. Kada je Musolini napao Etiopiju, Hajle Selasije obratio se Društvu naroda za pomoć. Tom prilikom održavo je čuveni govor u kome se samo dotakao Etiopije, napadao je srž fašizma. Govor je završio upozorenjem: “Mi smo danas, sutra ste vi!” Velike sile su ga posmatrale kako kakvog „vrača“ koji se ne razumije u politiku. Etiopiju su prepustili Musoliniju vjerujući da će se tu zaustaviti. Potom su Austriju prepustili Hitleru, vjerujući isto. Uslljedilo je i prepuštanje Čehoslovačke. Tek kod Poljske su shvatili da je „vrač“ bio u pravu.
Musolini je pružio vojnu podršku generalu Franku u španskom građanskom ratu. Povećana saradnja s nacističkom Njemačkom kulminirala je Čeličnim paktom iz 1939. godine. Pod uticajem Hitlera, Musolini je počeo uvoditi antijevrejsko zakonodavstvo u Italiji. Njegova objava rata Velikoj Britaniji i Francuskoj u junu 1940. godine otkrila je talijansku vojnu slabost, nakon čega slijedi niz poraza u Sjevernoj i Istočnoj Africi i na Balkanu.
U julu 1943. saveznici se iskrcavaju na Siciliju. Invazija na jug Italije i bombardovanje Rima potakli su kralja Emanuela i Veliko fašističko vijeće da uklone Musolinija s vlasti i smjeste ga u kućni prtitvor. U septembru je Italija kapitulirala. Njemačka vojska okupira sjever Italije a Musolinija iz zatvora spašavaju Hitlerovi komandosi. Hitler je Mussolinija postavio kao lidera Socijalne Republike Italije (poznato kao Republika Salo), nacističke marionetske države u sjevernoj Italiji sa sjedištem u Milanu.
Pred savezničkim napredovanjem Musolini sa ljubavnicom bježi prema Švajcarskoj. Uhvaćeni su na samoj granici 27. aprila 1945 i narednog dana streljani.
Tijela Musolinija i Klarete su odnešena u Milano i obješena na gradskom trgu. Kada je Hitler primio vijest o Musolinijevoj sudbini, odlučio je da Sovjetima ne dopusti iživljavanje nad njegovim tijelom te je dao naredbu da se nakon što izvrši samoubistvo njegovo tijelo spali, što se i desilo dva dana kasnije.
Musolini je bio pokopan u neoznačenom grobu, ali je na Uskrs 1946. godine njegovo tijelo iskopano i ukradeno od strane fašističkih pristaša. Četiri mjeseca kasnije, tijelo je nađeno u jednom samostanu u blizini Milana i opet pokopano na neoznačenom mjestu. Međutim, 1957. godine, novoizabrani premijer Adone Zoli je trebao podršku desničarskih stranaka, a zauzvrat isporučio je Musolinijeve ostatke njegovoj porodici. Pokopan je u porodičnoj grobnici u rodnom mjestu. Njegov grob je postao mjesto hodočašća za neofašiste, a godišnjicu njegove smrti obilježavaju neofašistička okupljanja.
