AFERA WATERGATE – pobjeda istraživačkog novinarstva
U junu 1972. godine, novinari Washington Posta, Bob Woodward i Carl Bernstein, uz podršku i pomoć urednika koji su odoljeli pritiscima, zakotrljali su grudvu koja će se pretvoriti u lavinu i iznuditi prvu i do sada jedinu ostavku jednog predsjednika SAD – Richarda Nixona. Afera Watergate bila je najveći skandal američke politike u XX vijeku, najveća pobjeda američkog novinarstva i događaj koji je zauvijek promijenio odnos između vlasti i onih koji o njoj pišu. Bob Woodward i Carl Bernstein učinili su jedan od najvećih podviga novinarske profesije otkrivši najveći skandal u historiji američke politike.
Sve je počelo u nedjelju, 18. juna 1972., kada je na dnu prve strane Washington Posta objavljen izvještaj pod naslovom „Petorica uhapšena u pokušaju postavljanja bubica u prostorijama demokrata“ u elitnom kompleksu zgrada nazvanih Watergate u centru Washingtona. Provalnici koji su nosili vodoinstalaterske kombinezone, bili su zapravo agenti CIA-a i FBI. Bio je to uvod u političku i novinarsku dramu koja će trajati dvije godine i kulminirati ostavkom predsjednika Richarda Nixona 9. avgusta 1974. godine.
Bila je ovo drama u kojoj su snage odmjeravali naizgled neravnopravni protivnici: na jednoj strani vrhovna vlast s kompletnom moćnom infrastrukturom, a na drugoj dvojica novinara. Reakcija vlasti bila je kako se radi o „trećerazrednoj provali“. Međutim, Woodward i Bernstein, koji su tek počinjali novinarske karijere, uspijevaju ubijediti skeptične urednike kako se radi o nečem mnogo većem. Uporno „kopaju“ i počinju slagati mozaik čije će stvarne dimenzije postati očigledne tek naknadno.
Prvi trag bilo je otkriće kako je jedan provalnik na platnom spisku Nixonovog komiteta za reizbor. Klupko se munjevito počelo odmotavati, zahvaljujući, između ostalog, i pomoći tzv. „dubokog grla”, zamjenika šefa FBI, čiji će identitet biti otkriven tek 33 godine kasnije, 2005. „Duboko grlo“ dobio je ime prema tada poznatom porno filmu.
U ljeto 1973., Watergate ima dimenzije nacionalnog skandala. Predmet afere nije više provala, nego njeni nalogodavci. U glavnoj ulozi bio je Nixon, koji je imao tajni sistem za snimanje svih razgovora. Kongres poziva na opoziv predsjednika. Međutim, Nixon nije čekao. Dana 9. avgusta 1974., kao jedini američki predsjednik u historiji podnosi ostavku. U zatvor su otišla 43 aktera afere, ali Nixon nije. Do smrti 22. aprila 1994. godine tvrdio je kako je nevin.
Podvig Bernsteina i Woodwarda biće inspiracija mnogim generacijama mladih istraživačkih novinara, kojih je danas, u svijetu društvenih mreža, selfija i lajkova sve manje. Nakon Watergatea, istraživačko novinarstvo postalo je posebna kategorija, koja podrazumijeva uporno i strpljivo prikupljanje činjenica iz svih izvora.
O aferi Watergate snimljeno je nekoliko filmova, među kojima je najpoznatiji film Alana Pacule „Svi predsjednikovi ljudi“, u kojem igraju Dustin Hoffman i Robert Redford. Oliver Stone je u filmu „Nixon“ (Niksona glumi Anthony Hopkins) prikazao američkog predsjednika bez uobičajenih negativnih predstava o njemu.
