CAREVA DŽAMIJA U NEVESINJU
Džamija je sagrađena između 1481. i 1512. godine i smatra se jednom od najstarijih džamija na prostoru Bosne i Hercegovine. Smještena je na zapadnoj periferiji Nevesinja. Džamija je sagrađena na ime sultana Bajazida II (1481–1512) koji je bio blag i pobožan čovjek, pa je zato i dobio nadimak “veli” (sveti, dobri). Uz nju su nekoliko stoljeća djelovala i dva čuvena obrazovna nastavna zavoda, institucije Daru-l-Kur’an i Daru-l-hadis.
Za izdržavanje zadužbine uvakufljen je han sa imaretom koji je bio smješten uz Pazar, vezan uz čaršiju. Vakif je zavještao i izvjesnu sumu novca. Veličina vakufa nije poznata obzirom da nije sačuvana vakufnama niti bilo kakav dokument koji bi svjedočio o tome. Nije poznato kada je medresa prestala sa radom i kada su medresa i šadrvan srušeni.
O veličini vakufa Careve džamije govori i činjenica da je cijela jedna mahala u Nevesinju nosila naziv Vakuf.
Careva džamija u Nevesinju pripada jednoprostornim džamijama sa otvorenim trijemom i kamenom munarom. Natkrivena je četverovodnim krovom. S obzirom na veliki nagib terena, džamija je sagrađena na podzidu. Podzid je, kao i temelji džamije napravljen od velikih blokova kamena. Dimenzije džamije iznose oko 19,0 x 13,0 m (dimenzije mjerene sa trijemom; stranice objekta džamije iznose oko 13,0 m).
Džamija ima kamene zidove od pravilno tesanih kamenih blokova, debljine oko 70 cm iznutra krečene, dok je struktura zida vidljiva sa vanjske strane.
Džamija je tokom svoje historije više puta obnavljana. Velike intervencije na džamiji, u smislu proširivanja molitvenog prostora, su rađene krajem 16. (1578. godine) i krajem 17. vijeka. Džamija je obnavljana i krajem 18. i 19. vijeka, kao i krajem 20. vijeka (1989/91. godina) kada je izvršena restauracija džamije. Careva džamija predstavlja jedinu džamiju koja je korištena kao islamski vjerski objekat u gradu Nevesinju nakon II svjetskog rata.
Objekat Careve džamije, zajedno sa Hadžijskom sofom i objektom gasulhane, je miniran i u potpunosti srušen 1992. godine. Svi fragmenti su uklonjeni sa lokacije. Od graditeljske cjeline Careve džamije je ostao samo mali dio zapadnog i sjeveroistočnog haremskog zida i objekat mekteba.
Džamija je obnovljena 2016. godine. Proglašena je za nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine.
