KRISTALNA NOĆ – uvertira u holokaust
U srijedu 9. novembra 1938. godine širom Njemačke uništene su sinagoge, jevrejske prodavnice i stanovi. Njemački nacisti su brutalno ponižavali i zlostavljali Jevreje. Sve se dogodilo pred očima njemačkog stanovništva i cijelog svijeta. „Kristalna noć“ je bila uvertira za holokaust koji će uslijediti. U znak protesta SAD su povukle svog ambasadora iz Berlina dok su druge vlade prekinule diplomatske odnose sa nacističkom Njemačkom.
Neposredni incijator za Kristalnu noć bio je Heršel Grinspan, nemački Jevrej koji je emigrirao u Francusku. U oktobru te 1938. godine, iz Njemačke je protjerano 15.000 poljskih Jevreja koji su iskrcani na poljskoj granici, a od kojih je oko 5.000 ostalo na „ničijoj zemlji“, budući da ih tadašnja vlada Poljske nije htjela primiti. U danima nakon progona Jevreja, Grinspan je primio pismo od svoje porodice u kome su opisane užasne stvari koje su iskusili tokom deportacije. On je u znak osvete izvršio atentat na Ernsta von Rata, sekretara njemačke ambasade u Parizu. Ubistvo von Rata je poslužilo kao izgovor da se pokrene divljanje protiv jevrejskog stanovništva širom Njemačke.
Opljačkani su jevrejski domovi, ali i trgovine, gradovi i sela, dok su jurišnici paravojnih formacija i građani uništili maljevima zgrade ostavivši iza sebe ulice prekrivene komadićima slomljenih prozora – odatle porijeklo naziva „Kristallnacht“ ili Kristalna noć.
Iako broj mrtvih u Kristalnoj noći nikad nije utvrđen, zvanični podaci su da je ubijen 91 Jevrej, a 30.000 jevrejskih muškaraca – četvrtina svih jevrejskih muškaraca u Njemačkoj – odvedena je u koncentracione logore gde su bili mučeni mjesecima, od kojih je više od 1.000 pritom umrlo Opljačkana je 1.668 sinagoga, a 267 je zapaljeno. Samo u Beču je uništeno 95 sinagoga ili molitvenih domova.
Progon i ekonomska šteta učinjena njemačkim Jevrejima nije stala sa pogromom. Bili su takođe primorani da plate kolektivnu kaznu od 1 milijarde maraka nacističkoj vladi. Ovo predstavlja formu kolektivnog kažnjavanja, koje je kasnije zabranjeno Ženevskim konvencijama.
Danas se u Njemačkoj uglavnom koristi izraz Pogromnacht (noć pogroma), što oslikava konsenzus da je Kristallnacht isuviše eufemističan izraz.
Grinšpan, koji je u to vrieme imao 17 godina, uhapšen je odmah nakon što je ubio von Rata, a poslije invazije Francuske poslat je u Berlin, gdje ga je ispitivao Gestapo. Iz Berlinskog zatvora je prebačen u obližnji koncentracioni logor Saksenhausen. Zanimljivo je da je preživio rat.
