LATERANSKI UGOVORI – nastanak države Vatikan
Kraljevina Italija na čelu sa premijerom Benitom Mussolinijem i Sveta Stolica su 7. juna 1929. ratificirale Lateranske ugovore koji su riješili tzv. rimsko pitanje.
Lateranski ugovori sastoje se od državnoga ugovora (Trattato di Stato), konkordata (Concordato) i finansijske nagodbe (Convenzione finanziaria). Njima je talijanska država priznala državni suverenitet Svete Stolice, Vatikan kao novu državu i papu kao državnoga suverena te potvrdila katoličku konfesiju kao državnu religiju u Italiji. Papa je zauzvrat priznao Rim glavnim gradom Italije.
Konkordatom se Svetoj Stolici priznaju duhovne ovlasti; crkveno zaključeni brak ima pravnu jednakost s civilnim brakom. U pitanju naknade za izgubljenu Papinsku Državu, novoj državi bilo je doznačeno, u gotovini i zajmu, ukupno 1750 miliona lira.
Nakon pada monarhije i poraze fašista, Lateranski ugovor prihvatila je 1947. Ustavotvorna skupština Republika Italije, pa su na toj osnovi utvrđeni odnosi talijanske države i Katoličke crkve u republikanskom ustavu od 27. XII. 1947.
Zanimljivo je da je nova država osim glavnine teritorija na Vatikanskom brežuljku u Rimu (oko bazilike sv. Petra), dobila i niz ekstrateritorijalnih posjeda unutar Italije, koji su u vlasništvu Svete Stolice i imaju sličan ekstrateritorijalni status kao strana veleposlanstva u nekoj zemlji. Ti posjedi su poznati Castel Gandolfo (ljetna papinska rezidencija jugoistočno od Rima), zatim važne bazilike u Rimu, te niz univerzitetskih zgrada i palata u Rimu u kojima imaju sjedište institucije Katoličke crkve.
Navedeni ugovor kojim je formiran Vatikan naziva se Lateranski ugovor prema Lateranskoj palati u Rimu, gdje je su pape imali sjedište prije preseljenja u Vatikan. U ime Svete Stolice Lateranski ugovor potpisao je državni sekretar kardinal Pietro Gasparri, a u ime kraljevine Italije sam fašistički Duce Benito Mussolini.
Zanimljivo je da kad su fašisti u Italiji 1938. uveli antijevrejske zakone koji su zabranjivali brakove Jevreja i ne-Jevreja, Vatikan je odbacio takve zakone i smatrao te brakove valjanima ako su sklopljeni po crkvenom obredu.
