MILAN NEDIĆ – srpski Führer
Milan Nedić je bio jugoslovenski general, srbijanski političar i predsjednik kvislinške marionetske „Vlade narodnog spasa” u Srbiji za vrijeme njemačke okupacije u Drugom svjetskom ratu. Rođen je 02. septembra 1877. godine.
Nedić se borio u Balkanskim ratovima i u Prvom svjetskom ratu. Između dva svjetska rata bio je načelnik generalštaba, a 1939. postavljen za ministra vojske i mornarice Kraljevine Jugoslavije, ali ga je zbog otvorenog podržavanja Trećeg Reicha i Adolfa Hitlera, regent knez Pavle Karađorđević smijenio s dužnosti 06. novembra 1940. godine. Vraćen je u službu pred Aprilski rat, u kome je komandovao Trećom grupom armija koja je imala zadatak da brani dio fronta na granici prema Bugarskoj. Već prvog dana njegove su linije probile njemačke trupe koje su nadirale iz Bugarske. Nedić je istog dana kapitulirao. Kraj Aprilskog rata dočekao u Palama. Bio jedan od rijetkih generala koji nije dospio u zarobljeništvo i već se 19. aprila vratio u Beograd, gdje je stavljen u kućni pritvor. Jugoslovenska vlada ga je 28. aprila 1941. proglasila odgovornim za raspad jugoslovenske odbrane u Makedoniji tokom invazije sila Osovine.
Nedugo potom komandant Wehrmachta za područje Srbije Heinrich Danckelmann je Nediću ponudio premijersko mjesto u kvislinškoj vladi Srbije, što je ovaj prihvatio i to i postao 29. augusta 1941. godine.
Uz pomoć Wehrmachta, Nedić je pokraj 1941. uspio umiriti Srbiju i prisiliti na povlačenje Titove partizane i manji broj Dražinih četnika koji se nisu složili da sarađuju s Nijemcima. Preostalim četničkim odredima u Srbiji je dozvolio legalizaciju, tj. stavljanje pod njegovu komandu.
„Jevrejsko pitanje“ u Srbiji
Presudnu ulogu u progonu i uništavanju Jevreja u Srbiji odigrao je upravo Nedić. Drugog septembra 1941. obećao je da će „smesta da najoštrije postupi protiv Jevreja… koji treba da budu uklonjeni iz svih javnih službi i sakupljeni u koncentracione logore“. Nedićeve vlasti provodile su u potpunosti nacistički rasni program na svojoj teritoriji. Prvo su Jevrejima i Romima oduzeli pravo na rad u državnim službama, potom su im oduzeli imovinu, zabranili kretanje i na kraju ih hapsili i odvodili u logore.
Jedan od najvećih koncentracionih logora bio je na Sajmištu u Beogradu koji je napravljen već u decembru 1941. Odmah po početku rada u njega je transportovano više od 5000 jevrejske djece i žena od kojih je većina stradala uslijed gladi, zime i bolesti. Tokom 1942. na Sajmište su dovedeni Jevreji i iz Smedereva, Niša i Šapca, a logor je tada već imao oko 6300 zatočenika od kojih 10 posto Roma.
Koliki je ‘uspjeh’ Nedić postigao dokazuje i pismo iz augusta 1942. kada su nacističke vlasti pohvalile Nedićevu vladu da je „Srbija očišćena od Jevreja“. Holokaust u Srbiji nipošto nije bio moguć bez potpune saradnje Nedićeve policije i žandarmerije čiji su pripadnici tragali za Jevrejima, hvatali ih i isporučivali nacistima.
Nedić je tokom svoje vladavine među ostalim uništio ili opljačkao 216 džamija, 63 sinagoge i 60 raznih drugih znanstvenih, kulturnih i vjerskih objekata.
Nedića i njegovu vladu kao izdajničku osudila je i kraljevska vlada u izbjeglištvu u Londonu. Odlukom kralja Petra II još krajem 1941. godine zbog saradnje sa nacistima u okupaciji zemlje Nediću je bio oduzet čin generala, kao i svo ordenje koje je dobio u Prvom svjetskom ratu ali i kasnije.
Nakon ulaska partizana u Beograd u oktobru 1944. Politika je napisala kako je „od 12000 beogradskih Jevreja njih 11000 pod zemljom“.
Dana 4. oktobra 1944. Nedićeva vlada je raspuštena, a on je 6. oktobra, zajedno sa većinom svojih ministara, prebačen iz Beograda preko Budimpešte u Beč, a kasnije u Kicbil. Nedić je 25. maja 1945. napisao pismo generalu Eisenhoweru, naglasivši da je on uvijek bio tajni saveznik Draže Mihailovića.
Odgovor od Eisenhowera nije dugo čekao. Nedića u Kicbilu hapse jedinice vojne policije američke vojske i 1. januara 1946. biva izručen Jugoslaviji.
Milan Nedić nikada nije bio osuđen, niti je protiv njega podignuta optužnica, a kasnijom odlukom novih vlasti proglašen je izdajnikom i narodnim neprijateljem. Službena verzija glasila je da je Nedić 5. februara 1946. u zatvoru u Beogradu, tokom ispitivanja, počinio samoubistvo skokom kroz prozor. Nikada nije objavljeno gdje je sahranjen.
