MONROEVA DOKTRINA – Amerika Amerikancima
Drugog decembra 1823, peti američki predsjednik James Monroe, u svom je godišnjem obraćanju Kongresu objavio hrabru inicijativu koja je kasnije nazvana „Monroeva doktrina“. Predsjednik Monroe rekao je da Sjedinjene Države više neće tolerisati evropsko mješanje u unutrašnja pitanja zemalja Zapadne hemisfere.
Glavni principi ove doktrine su:
1) Zapadna hemisfera više nije otvorena za evropsku kolonizaciju.
2) Evropa ne smije miješati u unutrašnja pitanja zemalja Zapadne hemisfere.
3) SAD se nemaju pravo miješati u sukobe u Evropi.
Povod za ovo obraćanje bio je ustanak južnoameričkih kolonija protiv Španije i najava da bi evropske sile mogle intervenisati u tom sukobu. U Sjevernoj Americi, Rusija je pokušala proširiti svoj uticaj na području Aljaske, a u Srednjoj i Južnoj Americi američka vlada se bojala španskog kolonijalnog preporoda. Velika Britanija je aktivno tražila veliku ulogu u političkoj i ekonomskoj budućnosti Amerike. Idejni tvorac doktrine bio je tadašnji državni sekretar John Quincy Adams. Adams se bojao od podređene uloge Sjedinjenih Država u angloameričkom savezu.
Monroeva doktrina je značila da se bilo koja agresija evropskih država na zemlje latinske Amerike, posmatra kao agresija na SAD. Ta doktrina istovremeno definiše da SAD ostatak svijeta prepušta Evropi i da neće ugrožavati evropske interese u Africi, Aziji… Monroeva izjava se često smatra začetkom američkog izolacionizma, ali i imperijalizma u odnosu na Latinsku Ameriku.
Krajem 19. i početkom 20. vijeka, doktrina se pretvorila u imperijalističko širenje SAD na prostore Sjeverne i Srednje Amerike. Izražena parolom „Amerika Amerikancima“, dobila je i jako nacionalno obilježje. Na osnovi Monroeve doktrine, SAD je zahtijevao povlačenje intervencionističkih snaga Napoleona III iz Meksika i insistirao na pravu isključive kontrole nad gradnjom Panamskoga kanala.
Predsjednik Theodore Roosevelt uključio je u Monroevu doktrinu i načelo tzv. preventivne akcije, izjavivši da SAD imaju pravo nastupati kao „međunarodna policija“ ako se Karipske i Srednjoameričke države ponašaju „necivilizovano“. U tom smislu SAD su intevenisale u Santo Domingu 1905. i 1916. te preduzele niz drugih akcija u srednjeameričkom prostoru. Svojim učestvovanjem u I i II svjetskom ratu, a naročito ulaskom u UN, SAD su odbacile Monroevu doktrinu, postavši svjetski policajac br.1.
Mnogi kasniji državnici i predsjednici pozivat će se na ovu doktrinu, ne ograničavajući je samo na američki kontinent nego proširujući je na cijeli svijet. Među njima su John Kennedy (Kuba), Lyndon Johnson (Vijetnam), Ronald Reagan (Granada), oba Busha (Irak i Afganistan), Bill Clinton (bivša Jugoslavija)….
