NATO INTERVENCIJA U BOSNI I HERCEGOVINI – Operacija “Namjerna sila”
Odmah nakon genocida počinjenog u tzv. zaštićenoj zoni UN u Srebrenici u julu 1995. godine, međunarodna zajednica je shvatila da treba odlučnije djelovati u Bosni i Hercegovini na koju je tri godine ranije izvršena brutalna agresija SR Jugoslavije. Iako je planirana i službeno odobrena od strane Vijeća NATO-a još u julu 1995., operacija je pokrenuta kao izravni odgovor na drugi slučaj masakra na sarajevskoj tržnici Markale, 28. avgusta 1995. jer je bilo utvđeno da je mina koja je u Sarajevu ubila 43 ljudi došla sa srpskih agresorskih položaja oko grada.
Operacija Namjerna sila (Operation Deliberate Force)koju je vodio NATO je uključivala kampanju vazdušnih napada sa ciljem onesposobljavanja vojnog arsenala Vojske Republike Srpske da napada preostale tzv. zaštićene zone UN. Cilj ovih borbenih dejstava NATO aviona i Snaga za brzu intervenciju bio je da se vojno i političko rukovodstvo RS prisili da deblokira Sarajevo i povuče teško naoružanje iz “zone isključenja” oko grada. U operaciji koja je trajala od 30. avgusta do 20. septembra 1995., učestvovalo je osam savezničkih država, obavljeno je 3.515 letova i izbačeno je 1026 bombi. Avioni koji su učestvovali u operaciji su letjeli iz vojne baze Aviano u Italiji i sa američkog nosača aviona Theodore Roosevelt koji je bio u Jadranskom moru.
Međunarodna vojna intervencija bila je i potvrda da je svijet, ipak, čuo za patnje građana Sarajeva i Bosne i Hercegovine i da je vapaj koji je trajao više od 40 mjeseci došao do svjetskih moćnika koji su, napokon, dali zeleno svjetlo da se započne s uspostavom mira. Nastupilo je ogromno olakšanje i oduševljenje. Nakon tolikog iscrpljivanja, ljudi u Bosni i Hercegovini su NATO intervenciju na položaje Vojske RS doživjeli kao čin pravde. Zakašnjele, ali, ipak, pravde.
Istovremeno sa “Namjernom silom” pokrenuta je i NATO operacija “Mrtvo oko” čiji je cilj bio onesposobljavanje protivvazdušnog sistema odbrane Vojske Republike Srpske.
Bombardovanje je višestruko naudilo bosanskim Srbima. Uništena su skladišta municije, protuavionske baterije, radarske instalacije, postrojenja za komunikaciju, artiljerijske jedinice, zapovjedni bunkeri i mostovi… Bombardovanje agresorskih položaja okončano je 14. septembra 1995. godine kada je postignut dogovor da Vojska RS povuče teško oružje iz “zone isključenja” što je i učinjeno 17. septembra. Srbi su povukli tešku artiljeriju oko Sarajeva. Poslije tri godine i četiri mjeseca prestalo je granatiranje bosanske prijestolnice.
Ova vojna intervencija u Bosni i Hercegovini je konačnici dovela do Daytonskog mirovnog sporazuma koji je parafiran nepuna tri mjeseca kasnije, 21. novembra 1995. godine, u bazi “Wright-Patterson” u Daytonu u američkoj saveznoj državi Ohio.
Na koncu, operacija međunarodnih snaga u Bosni i Hercegovini bila je efikasna i time je dovela Srbe za pregovarački sto. Svi nezavisni analitičari su jedinstveni u ocjeni – da je takva odlučnost međunarodne zajednice u Bosni i Hercegovini pokazana ranije, gotovo sigurno bi bio spriječen genocid nad Bošnjacima, krvoproliće nezapamćeno na tlu Evrope poslije Drugog svjetskog rata.
