NJEMAČKO RAZARANJE BEOGRADA 1941. GODINE – Hitlerova osveta
Njemačko bombardovanje Beograda u Drugom svjetskom ratu, poznato i pod nazivom Operacija kazna (Unternehmen Strafgericht), dogodilo se 6., 7., 11. i 12. aprila 1941. Bombardovanje se dogodilo tokom prvih dana invazije sila Osovine na Kraljevinu Jugoslaviju. Bombardovanje je rezultiralo kapitulacijom jugoslavenske vlade i vojnog vrha, masovnim uništavanjem i hiljadama ljudskih žrtava, kao i općom demoralizacijom i raspadom koji su doveli do kapitulacije vojske i faktičkog nestanka jugoslavenske države jedanaest dana kasnije .
Na početku 1941. godine Jugoslavija je bila gotovo okružena silama Osovine ili njihovim satelitskim državama, a njena neutralnost prema ratu bila je pod sve većim pritiskom. Adolf Hitler je 20. marta poslao ultimatum da Jugoslavija potpiše pristup Trojnom paktu, što se i dogodilo 25. marta u Beču. Dva dana kasnije vojni udar izvela je grupa oficira Kraljevskog vazduhoplovstva i Kraljevske garde, koju su predvodili vojni general Dušan Simović i brigadni general Borivoje Mirković. Princa Pavla smijenio je i zamijenio kralj Petar II Karađorđević koji je proglašen punoljetnim šest mjeseci prije osamnaestog rođendana.
Istog dana kad je izveden vojni udar, Hitler je izdao Direktivu 25, u kojoj se navodi da je to promijenilo političku situaciju na Balkanu. Naredio je da „čak i ako bi Jugoslavija isprva trebala dati izjave o lojalnosti, ona se mora smatrati neprijateljem i stoga mora biti uništena što je brže moguće.“
Kako je Beograd proglašen otvorenim gradom, oko grada nije bilo protivvazdušne odbrane, dok su avioni JKRV (Jugoslavensko kraljevsko ratno vazduhoplovstvo) bili zastarjeli. Na popisu 1941. JKRV je imao oko 800 borbenih aviona, s 487 operativnih (od kojih je samo 150 bilo dovoljno pripremljeno za sukobljavanje s modernim avionima Luftwaffea). 32. borbena grupa, sastavljena od tri eskadrile, bila je naoružana s 27 njemačkih Messerschmitt Bf 109; 51. borbena grupa, također podijeljena u tri eskadrile, imala je 12 Messerschmitt Bf 109 i 6 presretača Rogozarski IK-3 domaće proizvodnje.
Dana 6. aprila u 6:30 ujutro, bez najave rata, snage Trećeg Reicha napale su Kraljevinu Jugoslaviju. Njihovo vazduhoplovstvo bombardovalo je Beograd koristeći 234 bombardera i 120. Avioni su letjeli iz Beča i Graca u Njemačkoj i Arada u Rumuniji. Grad je bombardovan u četiri naleta 6. aprila i ponovno 7., 11. i 12. aprila 1941. Upotrijebljeno je oko 440 tona zapaljivih bombi.
Prvi val prema Beogradu sačinjavali su 74 bombardera Junkers Ju 87 „Štuka“, 160 srednjih bombardera Heinkel He 111 i Dornier Do 17 lakih bombardera. Dopratili su ih teški lovci Messerschmitt Bf 110 i 100 lovaca Messerschmitt Bf 109E. Drugi val stigao je nad Beograd oko 10:00, sastojao se od 57 bombardera Junkers Ju 87 i 30 lovaca Messerschmitt Bf 109E.
Prva dva dana JKRV i protivvazdušna odbrana uspjeli su oboriti između 90 i 100 neprijateljskih aviona, dok je JKRV u prva dva dana u odbrambenim misijama izgubio 24 aviona, a 40 na zemlji. Dakle, Luftwaffeov blitzkrieg je spriječio JKRV da pruži organizovani otpor. Zemunski aerodrom bio je jedna od prvih uništenih meta, što je njemačkim avionima omogućilo veliku prednost u sljedećim napadima.
U bombardovanju Beograda 1941. godine ubijeno je 2.274 ljudi. Srušeno je oko 627 zgrada, oštećeno 1.601 zgrada, djelomično oštećeno 6.829 zgrada, uključujući dio zgrade Starog dvora. Najvažniji kulturni spomenik uništen u bombaškom napadu je Nacionalna biblioteka s 300 000 knjiga, uključujući srednjovjekovne povelje neprocjenjive vrijednosti. Staromodni način gradnje kuća i loše organizovana vatrogasna služba i civilna zaštita pridonijeli su stradanju velikog broja ljudi.
Nakon rata, njemački feldmaršal von Kleist rekao je: „Vazdušni udar na Beograd 1941. imao je prvenstveno političko-teroristički karakter i nije imao ništa zajedničko s ratom. To bombardovanje bilo je pitanje Hitlerove lične osvete.“
„U prvom valu morali smo uništiti Nacionalnu biblioteku, a zatim i predmete od vojnog značaja“, naglasio je Aleksander Ler, komandant napada. Na pitanje zašto Nacionalnu biblioteku, odgovorio je: „Zato što je ta institucija sačuvala temelj kulturnog identiteta te nacije.“
Jugoslavenski partizani zarobili su Lera 13. maja 1945. Intenzivno je ispitivan, nakon čega mu je suđeno pred jugoslavenskim vojnim sudom zbog niza optužbi za ratne zločine, od kojih se jedna odnosila na njegovo komandovanje Luftwaffeom tokom Operacije kazna. Osuđen je na smrt i pogubljen 26. februara 1947. godine.
