OZNA sve dozna
Ukazom Josipa Broza Tita, 13. maja 1944. godine, u Drvaru je osnovana zloglasna jugoslavenska sigurnosna služba poznata pod skraćenicom OZNA (Odjeljenje za zaštitu naroda). Iako je službeno bila sigurnosno-obavještajna organizacija zadužena za djelovanje protiv nacističkih, četničkih i ustaških snaga, njena prava uloga bila je borba protiv tzv. unutrašnjih neprijatelja, za vrijeme Drugog svjetskog rata i u neposredno nakon njega. Tako da je ta organizacija u stvari bila tajna politička policija svojstvena totalitarnim režimima.
Kao i u Sovjetskom Savezu, tajna policija predstavljala je mač revolucije, “najrevolucionarniji i najbobreniji organ za čuvanje velikih tekovina revolucije”. Tajna policija je bila kičma represivnog aparata. Cilj je bio uspostavljanje diktature jednog čovjeka, jedne ideologije i jedne partije – komunističke. OZNA-u su činili ljudi iz različitih društvenih slojeva, ali pravovjerni komunisti, laki na obaraču i često naklonjeni partijskom miljeu i prije rata.
Kadrovski potencijal OZNA-e pažljivo je biran među najpravovjernijim borcima i beskompromisnim komunistima. Deviza je bila “ko ne može ubiti neprijatelja, ne može biti pravi komunista”. Od osnivanja, na način i principe rada presudno je uticala sovjetska služba NKVD. Oficiri OZNA-e su se školovali na akademijama NKVD-a i Kominterne u Moskvi, pa su zatim oni obučavali mlađe kolege u zemlji.
Krajem Drugog svjetskog rata operativci OZNA-e provode masovna hapšenja i likvidacije svih osoba koje su smatrali prijetnjom komunističkoj vlasti. Time je efikasno uništen bilo kakav pokušaj organiziranog otpora Titovoj vlasti. Svojevremeno se koristila izreka “OZNA sve dozna” zbog raširene mreže doušnika koji su radili za nju i agresivnih metoda izvlačenja informacija od uhapšenika.
Po oslobađanju gradova, OZNA zauzima zgradu zatvora ili neku veću kuću, i tu otvara svoje sjedište. Često, po unaprijed sačinjenim spiskovima odmah kreću hapšenja, isljeđivanja uz torturu, koja se završavaju tajnim streljanjima, uz skoro obavezno sakrivanje tragova. Dešavalo se i da su naknadno fabrikovane presude. O svim ovim poduhvatima, za razliku od ostalih tajnih službi u zemljama komunizma u Evropi, OZNA je pažljivo vodila evidenciju žrtava, kako bi kasnije pratila članove porodice i potomke.
Vodeću ulogu u toj službi imao je Aleksandar Ranković, po moći drugi čovjek u Partiji nakon Tita, koga su mnogi smatrali njegovim nasljednikom na čelu Jugoslavije (Ranković je pao 1966. godine, između ostalog jer su njegove službe prisluškivale i samog Tita).
Godine 1946. OZNA je preustrojena, tako da je od nje formirana poznata UDBA (skraćenica za Ured državne bezbjednosti), pa je narod smislio novu izreku “UDBA je moja sudba”. Također, dio OZNA-e preustrojen je u kontraobavještajnu službu KOS. Obje navedene službe djelovale su do raspada Jugoslavije, a KOS-ovi operativci nastavili su s radom i za vrijeme raspada Jugoslavije u službi velikosrpske politike.
