POBUNA U 13. SS “HANDŽAR” DIVIZIJI
Dana 17. septembra 1943. godine, pripadnici 13. pionirskog bataljona 13. SS “Handžar” divizije njemačke vojske, iz Bosne i Hercegovine i Hrvatske, pobunili su se u francuskom gradu Villefranche de Rouergueu u kojem su bili stacionirani na obuci i nekoliko sati su kontrolirali grad.
Smatra se da je to bila prva organizirana pobuna u njemačkoj vojsci u Drugom svjetskom ratu, a Radio London tom prilikom je javio da je Villefranche de Rouergue jedini oslobođeni grad u zapadnoj Evropi.
Ovaj događaj smatra se antifašističkim zbog veza pobunjenika s francuskim pokretom otpora i zbog toga što su pobunjenici većinom bili prisilno mobilizirani.
Pobuna je u krvi ugušena, pobunjenici zvjerski mučeni i masakrirani, njih 118, a prema svjedočenjima nekih učesnika i očevidaca 156. Od svih pripadnika divizije, njima 825 je oduzeto oružje i prebačeno u Organizaciju Todt kao prisilna radna snaga u Njemačku; njih 265 koji su to odbili učiniti je poslano u koncentracioni logor Neuengamme gdje su desetine do kraja rata umrli.
Jedan od uzroka propasti pobune bila izdaja divizijskog imama Halima Malkoča koji je nakon pobune odlikovan Željeznim križem.
Ferid Džanić, Božo Jelenek, Luftija Dizdarević i Nikola Vukelić su aktivno planirali pobunu protiv SS divizije i svoju priliku su iskoristili u septembru 1943. godine. Plan je bio pobiti njemačke oficire i s ostatkom simpatizera se priključiti francuskom pokretu otpora. Dizdarević i Džanić su ubijeni tokom pobune, a Vukelić je zarobljen. Drugog dana Nijemci su vratili kontrolu nad gradom, a pobunjenici su smaknuti i pokopani na obližnjem Polju mučenika. Strijeljani su: Nikola Vukelić, Mujo Alispahić, Meho Memišević, Philipp Njimać, Ivan Jurković, Alija Beganović, Mustafa Morić, Sulejman Silajdžić, Jusuf Vučjak, Zemko Banjić, Efraim Basić, Ismet Cefković i Uzeir Mehičić.
Obersturmführer Halim ef. Malkoč uhapšen je krajem rata i osuđen zbog počinjenih ratnih zločina i jer je „kao član glavnog štaba 13. bataljona 13. SS-divizije zvane Handžar, u septembru 1943., u francuskom gradu Villefranche otkrio njemačkoj komandi zavjeru, koju je u bataljonu organizirao poručnik Ferid Džanić (iz Gornjeg Prikounja), sa nekoliko drugova, u cilju da prevede, nakon što likvidira njemačke oficire, cijeli bataljon u makiju da bi se pridružio francuskim partizanima, da se zajedno bore protiv Nijemaca” (presuda no KO-320 od 5. novembra 1946.).
Imam Malkoč je strijeljan 8. februara 1947.
Pobuna u Villefrancheu, nije bila jedina pobuna 13. SS divizije. U oktobru 1944. je 100 pripadnika divizije u mjestu Cerna u današnjoj Hrvatskoj pod vodstvom dotadašnjeg imama Abdulaha Muhasilovića napustilo položaje i otišlo u Bosnu i Hercegovinu gdje su se na kraju predali partizanima.
