PROIZVODNJA MORSKE SOLI U HUMU
Hercegovina je imala morske solane na svoja tri, međusobno vrlo udaljena, dijela: veći broj solana u župi Poljica (poljičke solane) poznatih pod nazivima Sita i Banska (danas Bajnice), jednu solanu u Makarskoj i nekoliko solana između mjesta Njivice preko Igala do Sutorine, u župi Dračevica, poznatih pod nazivom Sutorinske solane. Poljičke i sutorinske solane nastavile su sa radom i u vrijeme osmanske vladavine.
O Poljičkim solanama sačuvana su dva dokumenta iz prve polovine XV vijeka. U prvom iz augusta 1413. godine, Splitska općina se žalila na Poljičane da su im nepravedno oteli sela, posjede i soline. Drugi dokument je ugovor zaključen u Splitu 29. januara 1444. godine izmedju župe Poljica i Mletačke republike, kojim je župa Poljica pristala da potpadne pod mletačku vlast. U ugovoru o solanama kaže se slijedeće: Šesnaest solina, što su s one strane rijeke Žrnovice, darivaju se Poljičanima na njihovu upotrebu, ali im se pri tom strogo zabranjuje prodavati strancima so, koju iz njih izvade, ako li prodadu, gube dobročinstvo milosti. Sve druge soline, zaseoci i zemlje, što su s ove strane međe Pećine, ostaju našem Gospodstvu.
Za kratko vrijeme u kojima je župa Poljica bila u sastavu hercegove zemlje (1440-1444), nema skoro nikakvih podataka o solanama i proizvodnji soli.
U pisanim spomenicima pronađena su samo tri podatka o radu Makarske solane u vrijeme hercegovačke samostalnosti, koja potiču iz perioda osmanske vladavine. Kao stara solana, Makarska solana spominje se u tri hudždžeta: mostarskog kadije od prve dekade Rebiul-ahira 969. po hidžri, odnosno između 09. i 18. decembra 1561. godine; zatim naiba mostarskog kadije od 10. Džumadel-ula 969. odnosno od 10. januara 1562. i mostatskog kadije od posljednje dekade Redžepa 978. odnosno između 19. i 28. decembra 1570. godine.
Nešto više pisanih spomenika sačuvano je o sutorinskim solanama. Prema brojnim arheološkim nalazima, utvrđeno je da su u ovim solanama Rimljani proizvodili so u prvim vijekovima nove ere. Od sutorinskih solana ostao je toponim Solila kod Igala.
Ovo je bilo poznato kralju Tvrtku I Kotromaniću koji je planirao da tu proizvodi so, ali do danas nisu pronađeni dokumenti da je u vrijeme njegove uprave nad Novim (1382-1391) pokrenuta proizvodnja soli u Sutorini.
Osim spomena da je rad sutorinskih solana obnovio veliki vojvoda Sandalj Hranić u vrijeme njegove uprave nad župom Dračevica (1392- 1435), a proizvodnju nastavio njegov nasljednik Stjepan Vukčić, o radu Sutorinskih solana u pisanim spomenicima i literaturi nema nikakvih drugih vijesti. Pouzdano se zna samo da je, nakon obnove slanice u Novom neposredno pred pad Hercegovine u osmanske ruke. Stjepan u Sutorini izgradio skladišta soli. Taj lokalitet danas nosi toponim Magazini.
