11. SEPTEMBAR U ČILEU – državni udar u režiji SAD
Četvrtog septembra 1970, kao socijalista, mason i ljekar Salvador Aljende izabran je za predsjednika. Ostvarivao je program nezavisnosti, razvoja i usmjerenost zemlje ka socijalizmu kroz proces postepenih i demokratskih društvenih promjena.
Tokom prve godine, nacionalizovano je 47 industrijskih preduzeća, kao i najveći dio bankarskog sistema. Agrarna reforma donijela je eksproprijaciju i prevođenje u zajedničko vlasništvo 2,5 miliona hektara zemlje prethodno u vlasništvu krupnih zemljoposjednika. Odgovor Sjedinjenih Američkih Država je brzo usljedio u vidu ekonomske blokade.
U Čileu se proizvodi razna roba, od automobila do zubne paste, ali identitet ove industrijske baze bio je lažan: u 160 najvažnijih firmi, 60 posto kapitala držali su stranci a 80 posto repromaterijala uvoženo je iz inostranstva.
Predsjednik Aljende je tada shvatio da ljudi imaju vladu ali nemaju vlast.
Štrajk autoprevoznika bio je konačni udarac. Zbog divlje geografije zemlje, čilanska ekonomija zavisila je od transporta. Paralisati kamione značilo je paralisati zemlju. Sedmicu dana prije puča, nestalo je ulja, mlijeka i hljeba.
Dva dana prije puča, opozicija je uspjela da diskvalifikuje sve visoke oficire koji su podržavali Aljendea. U takvim uslovima predsednik Aljende, vjerujući da je lojalan oficir, proglasio je Avgusta Pinočea komandantom armije.
Puč je izveden 11. septembra 1973. godine. Pitanje je koliko je stranih agenata učestvovalo u puču. Povjerljivi izvori u Čileu kažu da je raketiranje palate La Moneda – sa tehničkom preciznošću koja je zaprepastila stručnjake – izvela grupa američkih vazdušnih akrobata koji su ušli u zemlju pod paravanom nastupa u cirkusu.
Predsjednik Aljende je iz ruševina predsjedničke palate pružao otpor šest sati, mitraljezom koji mu je poklonio Kastro, prvim oružjem iz koga je u životu pucao. Oko šest sati popodne, general major Havijer Palasios uspio je da dođe do drugog sprata sa svojim ađutantom, kapetanom Galardom, i grupom oficira. Aljende ih je čekao. Bio je u majici kratkih rukava, sa rudarskim šljemom na glavi i bez kravate, a odjeća mu je bila umrljana krvlju. U rukama je držao mitraljez, ali mu je ponestajala municija. Aljende je dobro poznavao generala Palasiosa. Nekoliko dana ranije rekao je da je to opasan čovjek blizak američkoj ambasadi. Čim ga je vidio kako se promalja na stepeništu, Aljende je povikao: „Izdajice!“, zapucao i ranio ga u ruku.
Prema priči svjedoka Aljende je poginuo u razmjeni vatre sa tom grupom. Zatim su svi ostali oficiri, u kastinskom ritualu, pucali u leš. Na kraju mu je jedan podoficir razbio glavu kundakom. Ta fotografija postoji: snimio ju je Huan Enrike Lira, fotograf časopisa El Mercurio. Jedino je njemu bilo dozvoljeno da fotografiše tijelo. Bilo je toliko unakaženo da predsjednikovoj ženi, Hortenziji Aljende, nisu dozvolili da otkrije kovčeg.
Istoga dana 72 njegova najbliža saradnika su zarobljeni i streljani. Zatim je formirana vojna hunta, odnosno vlada sastavljena od odabranih ljudi koji su komandovali vođenjem državnog udara, sa Avgustom Pinočeom na čelu. Hunta je proglasila vanredno stanje i raspustila parlament do daljnjeg. Pinoče je, da bi uništio marksističku prošlost Čilea, odmah osnovao novu tajnu policiju pod imenom Uprava nacionalne obaveštajne službe ili DINA, koja se ubrzo infiltrirala u sve pore čileanskog društva sa zadatkom da pohvata sve Aljendeove pristalice i protivnike režima. DINA je takođe formirala tajne logore u kojima je zvjerski mučila i ubijala zatvorenike. U prvim mjesecima Pinočeove vlasti zatvori i logori su toliko bili puni da su se u tu svrhu koristili i sportski stadioni, brodovi i vojni kompleksi. Smatra se da je po njihovim nalozima uhapšeno 130.000 Čileanaca i stranih državljana, od kojih su mnogi mučeni i ubijeni.
Jugoslavija je imala dobre odnose sa Republikom Čile, koji su se produbili dolaskom Salvdora Aljendea na mjesto predsjednika Čilea. Salvador Aljende je bio veliki prijatelj Jugoslavije i predsjednika Tita, a Čile je bio član Pokreta Nesvrstanih. U tom periodu saradnja dvije zemlje je na vrhuncu, kako na ekonomskom, političkom i na trgovinskom planu. Jugoslavija nije priznala nasilno uspostavljenu Vladu Vojne Hunte na čelu sa Pinočeom, i prekida diplomatske odnose sa Čileom.
