DAN BORCA – praznik koji to više nije
Dan borca, koji je nazivan i „praznik ustanka naroda Jugoslavije“, obilježavao je godišnjicu sjednice Politbiroa Centralnog komiteta Komunističke partije Jugoslavije na čelu sa generalnim sekretarom KPJ Josipom Brozom Titom, održane 4. jula 1941. godine u Beogradu, na kojoj je donijeta odluka o podizanju općenarodnog oružanog ustanka protiv okupatora i domaćih slugu. Kuća Vladislava Ribnikara na Dedinju u kojoj je održana ova sjednica je poslije rata pretvorena u muzej „4. juli“.
Politbiro Centralnog komiteta Komustičke partije Jugoslavije tada je donio sljedeće historijske odluke:
- Od sabotaža i diverzija preći na opći ustanak;
- Da partizanski rat bude osnovna forma razvijanja ustanka;
- Da ranije organizovane udarne grupe i veći broj komunista izađu na teren i obrazuju narodnooslobodilačke partizanske odrede i otpočnu dejstva;
- Da se u odrede postave politički komesari;
- Da se u pojedine pokrajine upute članovi KPJ radi organizacije ustanka;
- Da se narodima Jugoslavije uputi poziv na ustanak.
Odmah po donošenju te odluke podizani su ustanci u svim krajevima Jugoslavije: u Srbiji 7. jula, u Crnoj Gori 13. jula, u Sloveniji 22. jula, u Bosni i Hercegovini i Hrvatskoj 27. jula i Makedoniji 2. oktobra 1941. godine.
Proglas sa pozivom na opći ustanak i otpor CK KPJ je objavio 12. jula 1941. godine. Proglas je započeo riječima:
Narodi Jugoslavije – Srbi, Hrvati, Slovenci, Crnogorci, Makedonci i drugi! .. vi ste pobijeđeni u ratu, ali niste pokoreni. Slavne tradicije za pravdu i slobodu vaših djedova ne smiju biti zaboravljene. Sada je vrijeme da pokažete da ste dostojni potomci svojih predaka. Sada je vrijeme, sada je kucnuo čas da se dignete svi kao jedan u boj protiv okupatora i njihovih domaćih slugu, krvnika naših naroda.
Dan borca postao je državnim praznikom FNRJ proglašenjem 26. aprila 1956.
Nakon raspada SFRJ većina zajedničkih jugoslovenskih praznika, uključujući i Dan borca su ukinuti. Danas se Dan borca nezvanično proslavlja u organizaciji Saveza udruženja boraca narodnooslobodilačkog rata.
Veterani Drugog svjetskog rata su u Titovoj Jugoslaviji imali prioritetan status, koristili su brojne privilegije, i imali su svoj praznik.
Veterani iz posljednjih ratova danas spadaju u socijalno ugroženu populaciju i često trpe poniženja, žive od danas do sutra, dok odlikovanja i privilegije uglavnom imaju i koriste oni koji su rat proveli u udobnosti i sigurnoj pozadini daleko od prvih linija.
