SALAHUDIN – oslobodilac Kudsa
Salahudin (1138-1193.), sultan Egipta i Sirije, ujedinio je Arape i vodio džihad, sveti rat, protiv krstaša, osvojio Kuds (Jerusalem) za muslimane i uspješno odbio veliku protivofanzivu – Treći krstaški rat.
Salah Al Din Jusuf Ibn Ejub ili Saladin, rođen je 1138 u Tikritu, u današnjem Iraku. Bio je kurdskog porijekla. Bilo je to doba nejedinstva među Arapima, pri čemu se veliki dio Palestine, uključujući Kuds, nalazio u rukama stranaca iz Zapadne Evrope – krstaša. Salahudin je od rane dobi učio kako se boriti protiv njih. Bilo mu je tek 14 godina kad je ušao u službu svog dajdže, sirijskog vojskovođe Asada ad-Din Din Širkuha, uz kojeg se hrabro borio u tri ekspedicije da bi pomogao dekadentnom egipatskom kalifatu Fatimida protiv krstaša. Nakon smrti svog dajdže 1169, Salahudin je postao glavni komandant sirijske vojske i vezir Egipta. Ubrzo je stvorio bazu u Kairu, a 1171. srušio je slab i nepopularan šiitski režim Fatimida i doveo Egipat pod vlast kalifata Abasida i pod zakon sunita. Pritom je osnovao dinastiju Ejubida.
Morao se služiti lukavošću da bi preživio složene borbe za moć u podijeljenoj Svetoj zemlji, a mogao je dočekati neslavan kraj da 1174, nije umro sirijski emir Nur ed-Din, kao i Amalrik, kralj kršćanskog Jerusalema. Tada je Salahudinu otvoren put da preuzme kontrolu nad Sirijom, a od tada pa nadalje, neumorno je radio i na tome da zaraćene muslimanske teritorije na Bliskom istak istoku dovede pod istu zastavu, s jednim ciljem, istjerivanjem krstaša. Učvrstio je svoju vlast nad muslimanskim zemljama od Egipta do granica Perzije i krenuo u povremeni granični rat s krstašima, sve dok napokon, 30. juna 1187. nije prešao Jordan i krenuo u snažan napad na oslabljeno i razjedinjeno Latinsko kraljevstvo.
Pobjeda je došla neočekivano brzo. Salahudin je namamio krstaše u klopku bez vode, u Rogove Hatina, kamenjara iznad Galilejskog mora u blizini Tiberiasa. Vrelog ljetnog dana, 4. jula 1187. nanio je strašan poraz vojsci koja je umirala od žeđi. Salahudin je bio velikodušan prema poraženom kralju Giju i njegovim baronima, ali je dao odrubiti glave preživjelim templarima i hospitalcima, a preostale vojnike prodao je u roblje. Cijena zarobljenog krstaša u Damasku pala je na tri dinara, a jednog zarobljenika razmijenili su za sandala.
Moćni krstaški dvorci sada su padali jedan za drugim pred Salahudinom – s izuzetkom Tira. Opsadu Kudsa otpočeo je 20. septembra 1187. godine i 12 dana kasnije, 2. oktobra, osvojio je sveti grad, ali za razliku od načina na koji su krstaši ušli u grad 88 godina ranije, ovoga puta nije bilo ni pljačke ni pokolja.
Pad Jerusalema izazvao je ljutitu reakciju u Zapadnoj Evropi. Vrlo brzo su se, predvođeni Ričardom I, kraljem Engleske organizovali u veliki protivnapad – Treći krstaški rat. Krstaši su osvojili Akru 1191. godine, ali nisu uspjeli osvojiti svoj glavni cilj – Jerusalem.
Kralj Ričard pobijedio je Salahudina u bici kod Arsufa kasnije iste godine, ali bio je to tek manji okršaj. Rat je bio u pat poziciji. Godine 1192. Salahudin je sklopio primirje s Ričardom koji je ostavio krstaše u obalnim gradovima, a većina Palestine, uključujući Kuds, ostala je u rukama muslimana.
Salahudin je umro sljedeće godine u Damasku, 4. marta 1193., bolestan i iscrpljen nakon više godina ratovanja.
