FERDINAND MAGELAN – čovjek koji nije oplovio svijet
Otkrića Kristofora Kolumba i Ameriga Vespučija pokazali su da postoji jedan novi kontinent koji stoji na putu između Evrope i Indije. Upravo zato su mnogi moreplovci počeli tragati za prolazom kroz taj kontinent, prolazom koji bi olakšao pristup tzv.”začinskim ostrvima” (današnja Molučka ostrva u Indoneziji). Magelan je posjedovao tajnu kartu prema kojoj je već postojao prolaz u jednom tjesnacu skrivenom iza rta Santa Marija u Urugvaju. Ohrabren ovim podatkom, Magelan je od portugalskog kralja Ferninanda II zatražio flotu, ali ovaj ga je odbio te se Magelan 1518. godine obratio španskom kralju Karlu I koji je pristao da finansira njegovo putovanje.
Magelan je isplovio iz Sevilje 20. septembra 1519, sa pet brodova (Trinidad, San Antonio, Concepcion, Victoria, Santiago) i 265 mornara. Nakon 5 mjeseci plovidbe, stigli su u zaljev Rio de la Plata, a zatim nastavili putovanje na jug. Počela se osjećati nestašica hrane, a jedan brod im je potonuo u buri. Magelan je, međutim bio čvrsto uvjeren u opravdanost svoje namjere i postojanje prolaza i konačno je 21. oktobra 1520. našao uski prolaz na čijim su obalama svjetuckale neke daleke vatre (današnja Ognjena Zemlja).
Nakon 38 dana naporne plovidbe tokom koje se posada borila s morskim strujama i olujama pred Magelanovim moreplovcima pukla je beskrajna pučina okeana. Tako je Magelan otkrio dugo traženi prolaz, koji je kasnije po njemu nazvan Magelanov moreuz. Magelan 28. novembra 1521. uplovljava u Tihi okean (taj okean se tada zvao Veliki okean, a Magelan ga je nazvao Mirno more latinski Mare pacificum, zato što je bio znatno mirniji od Atlantskog okeana). Ta ekspedicija je bila prva koja je plovila iz Evrope u Aziju idući na zapad, a Magelan i njegova posada bili su prvi Evropljani koji su prešli iz Atlantskog okeana u Tihi okean.
No, to nije sve, nastaju nepredviđene poteškoće, jedan ih brod napušta (upravo onaj koji prevozi hranu). Sada, sa samo tri broda, Magellan je plovio u Pacifik sa brzo opadajućim zalihama, što je dovelo do toga da su mnogi članovi posade umrli od gladi i skorbuta. U izvještaju s prvog putovanja oko svijeta stoji zapisano: “Dvopek kojeg jedemo nije dvopek već prašina pomiješana crvima… Bili smo prisiljeni žvakati kožu kojom je pribor bio pričvršćen za palubu… Da bismo zavarali glad jeli smo strugotinu, a za jednog pacova plaćalo se pola dukata…”. Malo se toga znalo o geografiji iza Južne Amerike u to vrijeme, a Magelan je optimistično procijenio da će putovanje preko Pacifika biti brzo. U stvari, trebalo je tri mjeseca da flota polako pređe preko ogromnog okeana. Zatim su 16. marta 1521. stigli na na Filipine gdje je 27. aprila Magelan ubijen kada se umiješao u borbu između dve sukobljene grupe domorodaca na ostrvu Maktan.
Nastao je pravi haos iz kojeg se izvukla jedino “Victoria”, Magelanov brod pod vodstvom Huana Sebastiana del Kana. Ekspedicija je, ipak, nastavila plovidbu prema „Ostrvima začina”, do kojih je stigla 8. novembra iste godine. Nakon dramatičnih doživljaja “Victoria” nastavlja plovidbu prema zapadu i 6. septembra 1522. pristaje u Sevilju.
Tako je završeno prvo putovanje oko Zemlje, kojim je dokazano da je ona okrugla. No, ta spoznaja je skupo plaćena. Od 265 ljudi vratilo se samo 18. Među preživjelima nije bilo čovjeka koji je organizirao ekspediciju, započeo istraživanje i skoro ga priveo kraju, nije bilo Ferdinanda Magelana.
Nakon povratka u Sevilju ustanovljeno je da datum u brodskom dnevniku zaostaje jedan dan. Taj dan su izgubili zato što su tokom oplovljavanja Zemlje putovali na zapad, suprotno od smjera Zemljine rotacije. Zbog toga je uspostavljena međunarodna datumska granica.
Na slici ispod prikazana je putanja kojom se kretala prva ekspedicija koja je oplovila svijet.
