USTANAK U VANDEJI – prvi genocid u modernoj Evropi
Francuska revolucija 1879. godine bila je razdoblje radikalnih i ponekad nasilnih socijalnih, političkih i kulturnih preokreta koji su se dogodili u Francuskoj između 1789. i 1799. godine.
Jedan od događaja koji su obilježili ovu revoluciju jeste ustanak u Vandeji koji se zbio od 1793. do 1796. godine protiv republikanske vlasti. Vandeja je oblast na zapadnoj obali Francuske. Tu se dogodila najveća pobuna protiv nove republike. Bio je to najveći građanski rat u Francuskoj toga doba, u kome je ubijeno između 40.000 i 250.000 stanovnika Vandeje.
Klasne razlike nisu bile tako velike u Vandeji, kao u ostalim krajevima Francuske pa lokalno plemstvo nije bilo tako omraženo kao u drugim krajevima Francuske. Konflikti, koji su bili pokretačka snaga Francuske revolucije bili su u Vandeji oslabljeni jakom privrženošću katoličkoj crkvi. Kako je revolucionarna vlada nazvana Komitet javne bezbjednosti donijela zakon po kojima su se crkvi oduzimali posjedi i raspuštali manastiri i sveštenici su morali iskazati lojalnost novoj vlasti, gotovo svi sveštenici Vandeje su odbili da se zakunu na lojalnost novoj vlasti.
Zbog toga je Komitet u Vandeju poslao nove sveštenike iz drugih krajeva Francuske koji su bili odani Revoluciji.
Narod se pobunio 7. marta 1793. protiv nepravdi Republike.
Nakon početka ustanka, bilo je spontanih i nekoordiniranih pobuna od 10. do 13. marta u mnogim gradovima i selima. Masa je napadala i ubijala predstavnike Republike. U Mašekulu je masa 11. marta na ulici pretukla i izbola do smrti 40 ljudi. Uhapsili su preostalih 400 predstavnika Republike. Povezali su ih konopcima, natjerali da iskopaju jame i pobili ih.
Nekoliko gradova je brzo palo u ruke pobunjenika. Pobunjenici su se onda obratili lokalnom plemstvu tražeći vođstvo. Jedni su odbili, a drugi su postali vođe. Pojedini sveštenici su isto tako postali dio vođstva.
Za nekoliko nedjelja pobunjeničke snage su stvorile značajnu, ali loše opremljenu vojsku zvanu Kraljevska i katolička vojska. Imali su pored glavne vojske i 2.000 konjanika i nekoliko topova. Pobunjenici su uglavnom dejstvovali u manjim jedinicama gerilskom taktikom.
Republika je sakupila i poslala 45.000 vojnika protiv pobunjenika u Vandeji. Ta vojska je bila tek regrutovana. Bili su slabo obučeni, loše opremljeni i uhranjeni i sa jako niskim moralom za borbu, te nisu uspjeli ugušiti ustanak. Prekretnica je bila duga opsada Nanta.
Komitet javne bezbjednosti je 1. augusta izdao naređenje generalu Žanu Batistu Karijeru da se surovo obračuna sa pobunom. Republikanska vojska je dobila pojačanja. Vandejska vojska je 17. oktobra 1793. doživjela prvi ozbiljan poraz te je počela povlačenje.
Hiljade su stradale tokom povlačenja. Osim toga glad i bolesti su pojačavali nevolje. Vandejska vojska je bila konačno poražena u posljednjoj odlučujućoj bici kod Savenija 23. decembra 1793. godine.
Vlast u Parizu je smatrala da su izdaja i zavjera bile odgovorne za poraze republikanaca na početku pobune u Vandeji. Pokrenuta je Vladavina terora.
Samo u decembru su pogubili 6.000 zarobljenih. Povezali bi grupe zarobljenih i potopili ih na dno Loare. Među njima je bilo i 400 djece, koje je komandant Karije mrzio, jer je smatrao da su oni budući pobunjenici.
Od februara 1794, republikanci su započeli sa konačnom pacifikacijom Vandeje. Krenuli su u Vandeju u 12 kolona i ne samo da su ubijali preostale pobunjenike, nego sve ljude, koji su im pružali podršku, ali i nevine. Uništeni su posjedi, sela, kuće, farme, spaljena polja i šume. Postojali su mnogi izvještaji o zločinima i masovnim ubistvima, gdje se ubijalo bez obzira na pol ili dob.
Kada je pohod završen u maju 1796. procjenjeno je da je ubijeno između 40.000 i 250.000 stanovnika. Oblast je imala oko 800.000 stanovnika.
